Aşırı Aktif Mesane

Aşırı Aktif Mesane Nedir? Aşırı aktif mesane, aniden idrara çıkma dürtüsü oluşturan mesane depolama fonksiyonu ile ilgili bir problemdir. Dürtüyü engellemek zor olabilir, ve aşırı aktıif mesane istem dışı olarak idrar kaybına neden olabilir.

Eğer aşırı aktif bir mesaneniz varsa, utanma duygusu hissedebilir, kendinizden soyutlanabilirsiniz, veya sosyal veya iş hayatınızı kısıtlayabilirsiniz. İyi haber ise, kısa bir değerlendirme, aşırı aktif mesanenizin bir sebebi olup olmadığına karar verebilir. Uygun tedaviler büyük ölçüde semptomları azaltabilir veya yok edebilir ve günlük hayatınıza etkilerini düzenlemenize yardımcı olur.

Semptomları Nelerdir?

• Kontrol etmesi zor olan aniden idrara gitme dürtüsü
• İstemsiz bir şekilde idrar kaybı
• 24 saat içinde genelde 8 veya 8’den fazla olarak idrar yapmak
• Gece, 2 veya 2’den fazla kez idrara gitmek için uyanmak

İdrara gitme dürtüsünü hissettiğinizde, zamanında tuvalete gidebiliyor olsanız bile, beklenmeyen sıklıkta ve gece idrara çıkma yaşamınızı rahatsız edebilir.

Sebepleri Nelerdir?

• Normal mesane fonksiyonu

Mesanenizin dolması ve boşalması böbrek fonksiyonları, sinir sinyallerinin ve kas aktivitesinin kompleks bir etkileşimidir. Bu sistemin herhangi birinde olan problem, mesanenin aşırı aktif olmasına ve istemsiz bir şekilde idrar kaçırmanıza katkıda bulunur.

Böbrekleriniz mesanenize boşaltma yapan idrarı üretir. İdrarınızı yaptığınızda, idrar, mesanenizden alttaki açıklığa doğru geçer ve üretra olarak adlandırılan bir kanaldan akışını gerçekleştirir. Kadınlarda, üretral ağız vajinanın hemen üstünde yer alır. Erkeklerde, üretral ağız penisin ucunda yer alır.

Mesaneniz dolduğu için, sinir sinyalleri beyninizi uyaracak ve giderek idrara gitme isteği duyacaksınız. İdrarınızı yaptığınızda, sinir sinyalleri  pelvik taban kaslarının ve üretranın kaslarının gevşemesini koordine eder. Mesane kasları idrarı dışarı iterek kasılır.

• İstemsiz mesane kasılımı 

Aşırı aktif mesane semptomları, mesane kasları istemsiz olarak kasılmaya başladığı için meydana gelir. Bu kasılma, ani idrar yapma dürtüsü oluşturur.

Birçok durum da aşırı aktif mesaneye katkıda bulunabilir, bunlar:

• Parkinson, felç ve çoklu skleroz gibi nörolojik hastalıklar
• Çok fazla idrar üretimi, fazla sıvı alımı, yetersiz böbrek fonksiyonu veya diyabetten dolayı olabilir.
• İdrar üretimini düzenli olarak arttıran veya çok fazla sıvı ile almayı gerektiren ilaçlar
• Şiddetli üriner sistem enfeksiyonları
• Tümör veya mesane taşı gibi mesanede anormalliklerin oluşması
• Büyüyen prostat, kabızlık veya idrarı tutamamanın diğer tedavi türleri için geçmişte yapılmış olan ameliyatlar gibi mesane akışını engelleyen faktörler
• Aşırı alkol veya kafein tüketimi

Risk Faktörleri Nelerdir?

Yaşlandıkça, aşırı aktif mesane rahatsızlığına sahip olma riskiniz artar. Mesan fonksiyonuyla ilgili problemlere katkıda bulunabilen diyabet ve büyüyen prostat gibi hastalıklarında yüksek riskini taşırsınız. Yaşlılar arasında yaygın olmasına rağmen, aşırı aktif mesane yaşlanmanın normal bir parçası olarak kabul edilmez.  

Alzaymır veya felç gibi idrak bakımından gerileme durumuna sahip olan çoğu kişide aşırı aktif mesane durumu meydana gelebilir. Bu gibi durumlardan dolayı neden olan idrar tutamama durumu, sıvı programı, zamanlama, istendiğinde idrara gitme, emici giysiler ve bağırsak programları ile düzenlenebilir.

Komplikasyonları Nelerdir?

Dürtü veya dürtüyle ilgili idrar tutamama durumu genel yaşam kalitenizi etkileyebilir. Aşırı aktif mesane hastalığına sahip olan kişiler şu gibi risklere sahiptirler:

• Duygusal sıkıntı
• Depresyon
• Uyku bozukluğu ve bölünen uyku döngüsü

Hem dürtü hem de stres inkontinans meydana geldiğinde bazı kadınlar da karma idrar tutamama isminde bir rahatsızlığa sahip olabilir. Stres inkontinans, zıplama veya koşma gibi aktiviteler sırasında fiziksel stres uyguladığınızda veya mesanenizde baskı oluşturduğunuzda olan idrar kaybıdır.  

Tanı ve Testleri Nelerdir?

Eğer idrarınızı yaparken idrarınız normal dışıysa, doktorunuz, idrarınızda kan veya enfeksiyon olmadığından emin olmak için kontrol yapacaktır. Ayrıca, doktorunuz, idrarınızı yaptığınızda mesanenizi tamamen boşalttığınızdan emin olmak isteyebilir.

Doktorunuz ayrıca bu duruma katkıda bulunan faktörleri belirten ipuçlarını bulmak isteyecektir. Bu ipuçları şu yöntemlerle belirlenebilir:

• Tıbbi geçmiş
• Karın ve genital bölgeye odaklanan fiziksel test
• Enfeksiyon olasılığını, kan belirtilerini veya diğer anormallikleri test etmek için idrar örneği
• Anormal refleksleri tanımlayabilecek olan nörolojik test

Özel Testler

Doktorunuz, mesanenizin fonksiyonunu ve kalıcı ve tamamiyle bir şekilde boşaltma yetisini değerlendirmek için sizden ürodinami testini isteyebilir. Bu testler genellikle bir uzman gerektirir. Bu testler:

• Mesanede geriye kalan idrarı ölçme. İdrarınızı yaptığınızda mesanenizi tamamen boşaltamıyorsanız bu test önemlidir. Geriye kalan idrar, aşırı aktif mesane belirtilerine neden olabilir. Boşaltım yaptıktan sonra artan idrarı ölçmek için doktorunuz mesanenizi görüntülemek için ultrasonla görüntüleme isteyebilir veya ince bir tübü üretranıza ve mesanenize geçirebilir.
• İdrar akım hızını ölçme. Boşaltımınızın hızını ve yoğunluğunu ölçmek için, idrar akış ölçer aletine idrarınızı yapmanız istenebilir. Bu cihaz, idrar akış oranındaki değişikliklerin grafiğini aktarır.
• Mesane basıncını test etme. Sistometri mesanenizdeki ve mesane dolumu sırasında çevreleyen bölgedeki basıncı ölçer. Bu test sırasında, doktorunuz mesanenizi yavaş bir şekilde ılık bir suyla doldurmak için ince bir tüp kullanır. Basıncı ölçer sensörlü bir diğer kateter, kalın bağırsağınıza yerleştirilir, ancak eğer kadınsanız, bu işlem vajinada gerçekleştirilir. Bu işlem, istemsiz şekilde idrar yapmanıza neden olan bir kas yapısına sahip olup olmadığınızı belirleyebilir. Test esnasında idrar yapmanız beklenebilir.

Tedavisi ve İlaçları Nelerdir?

Davranışsal Müdahaleler

Davranışsal müdahale, aşırı aktif mesanenizi düzenlemede yardımcı olmak için ilk seçimdir. Eğer istemsiz idrar yapma durumunuz varsa, yalnızca bu müdahaleler büyük bir olasılıkla kesin kuruluk için yeterli değildir, ancak istemsiz idrar yapma durumunuzu büyük bir ölçüde az miktara indirebilir. Doktorun önerdiği bu müdahaleler:

• Pelvik taban kas egzersizleri. Kegel egzersizleri pelvik taban kaslarınızı ve üriner sfinkteri güçlendirir. Güçlenen bu kaslar, mesanenin istemsiz kasılmalarını durdurmanıza yardımcı olabilir. Doktorunuz veya fiziksel terapistiniz Kegel egzersizlerini doğru bir şekilde nasıl yapacağınızı öğrenmenizde yardımcı olabilir. Bu durum, semptomlardaki değişmeyi fark etmenizden önce 6 veya 8 hafta sürebilir.
• Sağlıklı kilo. Eğer aşırı kiloluysanız, kilo vermek semptomlarınızdan kurtulmanızı kolaylaştırır. Eğer stres üriner inkontinans durumunuz varsa, kilo vermek size yardımcı olabilir.
• Sıvı tüketimi. Doktorunuz sıvı tüketiminizin limitini ve zamanlamasını ayarlayabilir.
• İki defa boşaltım. Mesanesini tamamen boşaltmada sorun yaşayan kişiler iki defa boşaltım ile yardımcı olunabilir. İdrarınızı yaptıktan sonra, birkaç dakika bekleyin ve mesanenizi tamamen boşaltmayı tekrardan deneyin.
• Zamanlı bir şekilde tuvalete gitme. Doktorunuz tuvalete gitme durumunuzu programlamanızı isteyebilir, bu nedenle hergün aynı zamanda tuvalete çıkma yerine, idrara çıkma dürtüsünü hissedene kadar beklemenizi önerebilir.
• Aralıklı kateterizasyon. Periyodik olarak katateri kullanarak, mesanenizi nasıl boşaltmanız gerektiğini öğrenebilirsiniz. Bu yöntem, mesanenin normalde yapması gereken görevi kendi kendine yerine getirmesine yardımcı olur. Eğer sizin için uygun bir durumsa, doktorunuz size bunu söyleyebilir.
• Emici pedler. Eğer idrar kaçırma durumu yaşarsanız, emici pedler veya kıyafetlerinizi nemlenmeden koruyan çamaşırlar giyebilirsiniz. Hatta, ped kullanma, semptomlarınızdan dolayı fiziksel aktivitelerinizi kısıtlamamanıza yardımcı olur.
• Mesane eğitimi. Nadiren, idrar yapma dürtüsü istediğiniz zaman, boşaltımınızı ertlemeniz için doktorunuz sizden strateji geliştirmenizi isteyebilir. 30 dakika gibi küçük ertelemelerle başlayıp giderek bu zaman dilimini 4-5 saate çıkarabilirsiniz. Mesane eğitim durumu ancak pelvik taban kaslarınızı başarılı bir şekilde kasmayı başarabiliyorsanız mümkündür.

İlaçlar

Mesaneyi rahatlatan ilaçlar aşırı aktif mesanenin semptomlarını ortadan kaldırmada ve idrarı tutamama dürtüsünü azaltmada etkili olabilir. Bu ilaçlar:

• Tolterodine (Detrol)
• Oxybutynin (Ditropan XL)
• Oxybutynin as a skin patch (Oxytrol)
• Oxybutynin gel (Gelnique)
• Trospium (Sanctura)
• Solifenacin (Vesicare)
• Darifenacin (Enablex)
• Mirebegron (Myrbetriq)

Genel olarak bu ilaçların yan etkileri göz kuruması ve dudak kurumasıdır, ancak susuzluğu gidermek için su içme hastalığın semptomlarını ağırlaştırabilir. Diğer bir yan etki olan kabızlık mesane kapasitesini azaltabilir. Deri yaması ya da jel de dahil olmak üzere, bu ilaçların uzun süreli salınımlı formları, daha az yan etkilere neden olabilir.

Kullanılan ilacın yaptığı yan etkileri tedavi etmek, ilacı kesmekten daha önemlidir. Örneğin, doktorunuz dudak kuruluğunu azaltmak için şekersiz sakız çiğnemenizi veya katkısız şeker yemenizi önerebilir ve göz kuruluğu için de göz yaşı damlası verebilir. Bioten ürünleri gibi reçetesiz önlemler, uzun süreli bir şekilde dudak kuruluğuna yardımcı olabilir. Kabızlıktan kaçınmak için, doktorunuz lif zengini yiyecekleri veya dışkı yumuşatıcıları kullanmanızı önerebilir.

Mesane enjeksiyonları

Ayrıca Botox olarak adlandırılan OnabotulinumtoxinA, botulizm hastalığa neden olan bakterilerin bir proteindir. Doğrudan mesane dokusuna enjekte küçük dozlarda kullanıldığında, bu protein kasları kısmen felç eder. Klinik araştırmalar gösteriyor ki bu protein birçok idrar yapma dürtüsü için kullanışlı olabilir. Ancak, Gıda ve İlaç Dairesi tarafından, nörolojik hastalığı olan kişiler için bu amaçta kullanılması onaylanmamıştır. Etkileri geçici olabilir ve yaklaşık 6 haftadan 9 haftaya kadar sürer.

Sakral sinir stimülasyonu

Mesanenize sinirsel dürtüleri düzenleme hastalığın semptomlarını geliştirebilir. Bu prosedürde, bir ince kablo mesanenize sinyal gönderen sakral sinirlerin yakınına yerleştirilir. Bu işlemden sonra, doktorunuz mesanenize elektriksel uyarıları göndermek için kabloya bağlı bulunan bir cihazı kullanır. Eğer bu yöntem başarılı bir şekilde semptomlarınızı azaltıyorsa, kablo derinizin altında bulunan bir küçük pilli cihaza bağlanır.

Ameliyat

Aşırı aktif mesane ameliyatı, diğer tedavilere cevap vermeyen birçok semptomu olan kişilere uygulanır. Amaç ise, mesanenin depolama yetisini geliştirmek ve mesanedeki baskıyı azaltmaktır. Ancak, bu uygulamalar mesane acısını azaltmaya yardımcı olmayacaktır. Bu müdahaleler:

• Mesane kapasitesini arttırmak için ameliyat. Bu yöntem, mesanenin bir kısmını değiştirmek için bağırsak parçalarını kullanır. Ayrıca bu ameliyat ağır şekilde idrar yapma dürtüsü olan kişilerde kullanılır. Bu ameliyatı geçirdiyseniz, mesane boşaltmak için hayatınızın geri kalanı için aralıklı bir kateter kullanmanız gerekebilir.
• Mesane kaldırma. Bu prosedür son aşama olarak kullanılır ve mesaneyi ortadan kaldırmayı da içerir. Bu aşamada, vücutta bir açıklık oluşturarak  ürini toplamak için deriye bir kese tutturulur.

Yaşamda ve Evde Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Bu yaşam tarzındaki değişiklikler semptomlarınızı azaltmanıza yardımcı olabilir. Bunlar:

• Sağlıklı bir kiloyu devam ettirmek. Aşırı kiloluysanız, kilo vermek semptomlarınızı hafifletebilir. Ağır kişilerde stres üriner inkontinans riski daha yüksektir.
• Sıvı programı takip etme. Doktorunuza günlük ne kadar sıvı ihtiyacınız olduğunu sorun. Sağlıklı bir şekilde sıvı alışını %25 miktarda azaltabilen kişiler, semptomlarda azalma yaşayabilirler.
• Kafein ve alkolden kaçınma. Kafeinli ve alkollü içecekler semptomlarınızı kötüleştirebilir.

Alternatif İlaçları Nelerdir?

Hastalığın tedavisi için tamamlayıcı veya alternatik terapiler başarılı olarak kanıtlanamamıştır. Ancak tamamlayıcı tedaviler şunlar olarak gösterilebilir:

• Biyolojik geri bildirim. Biyolojik geri bildirim sırasında, vücudunuz hakkında bilgi veren ve ölçüm yapmaya yarayan elektrikli sensörlere bağlanırsınız. Bu sensörler, pelvik ktaban kaslarınızı nasıl güçlenebilir gibi vücudunuzda nasıl ince değişiklikler yapabileceğinizi öğretir.
• Akupunktur. Akupunktur uzmanları sizi ince iğneler sayesinde tedavi eder. Yapılmış olan küçük bir araştırma, aşırı aktif mesane semptomlarını azaltmada akupunkturun işe yaradığını iddia eder.

Önlem Alma Yolları Nelerdir?

Sağlıklı yaşam seçimleri, aşırı aktif mesane riskini azaltabilir. Bunlar:

• Düzenli, günlük fiziksel aktivite ve egzersiz yapın.
• Kafein ve alkol tüketimini sınırlayın.
• Sigarayı bırakın.
• Aşırı aktif mesane belirtilerine katkıda bulunabilen diyabet gibi kronik koşulları kontrol etmek.
• Pelvik taban kaslarınızın nerde olduğunu öğrenin ve Kegel egzersizi yoluyla onları güçlendirmeye çalışın.