Baş Dönmesi (Vertigo) Nedir? Her kişi tarafından farklı olarak “boşluğa düşecek gibi oluyorum”, “sersem gibiyim”, ” yer sanki altımdan kayıyor”, “çevre etrafımda dönüyor” gibi çok farklı tanımlamalar ile anlatılmaya çalışılan bir hastalıktır. Hastanın yakınmasının gerçek bir organik rahatsızlığa bağlı olup olmadığını ayırt etmek çok önemlidir. Bir kısmı psikolojik bir durumun yansıması da olabilir. Bu durumun baş dönmesine bağlı olup olmadığının anlaşılması önemlidir. Gerçek baş dönmesi olanlar tıp dilinde “vertigo “ başlık altında toplanırlar. Her yaşta olabilir. Cinsiyet yönünden altta yatan nedenlere göre farklılık vardır.
Vertigo'nun Nedenleri:
- İç ve orta kulak enfeksiyonları
- İyi huylu paroksismal (geçici) pozisyonel vertigo: Bu durumda bulantı ve kusmada sıklıkla eşlik eder, şikayet öncesinde hastanın bir viral enfeksiyon geçirme ya da kafa travması hikayesi bulunabilir, günler geçse de dengesizlik yakınması sıklıkla tekrarlayabilir, işitme kaybı olmaz, haftalar aylar içinde kaybolma eğilimi olsa da tekrarlama olasılığı da vardır. Boyundaki kireçlenme boyunda omurların düzleşmesi ,hipotansiyon da aynı şekilde baş dönmesine neden olabilir.
- Santral sinir sistemine ait iskemi: Özelikle yaşlı, yüksek tansiyon, sigara kullanımı, şeker hastalığı, kan yağlarında yükseklik gibi risk faktörü olan bireylerde beynin belirli bölgelerine yeterli oranda kan ulaşmasındaki yetersizlik nedeni ile baş dönmesi ortaya çıkabilir. Bu durumda ağız çevresinde uyuşma, konuşma bozukluğu, kuvvet kaybı, bilinç durumunda kısa süreli değişiklikler gibi nörolojik sisteme ait diğer bulgular da eşlik edebilir.
- Meniere hastalığı (bir kulakta dolgunluk hissi, çınlama, oldukça şiddetli olarak ya kensinin veya etrafındaki eşyaları dönmesi şeklinde ifade ettiği baş dönmesi şikayetleri olup, ilerleyici olabilir. Atak süreleri saatler ile sınırlı olsa da etkilenen kulakta giderek gelişen işitme azlığı şeklinde izler bırakabilir.
- Kullanılan bazı ilaçlar
- Sara (Epilepsi) hastalığı (hastadan alınan hikaye ve yakınlarının gözlemleri son derece önemlidir. Özellikle bilinç durumunun kaybının olmas, tanıda ayırıcı üzerinde durulması gereken önemli bir durumdur.)
- Akustik nörinom (işitme kaybı, baş dönmesi ve kulak çınlaması birlikte olur.)
- Nörolojik sistemler ile ilgili olabilecek diğer nedenler (beyincik tümörler, multipl skleroz gibi hastalılar)
- Kafa travması sonrası
Vertigo'nun Belirtileri
Baş dönmesi altta yatan hastalık nedenine bağlı olarak beraberinde bulantı-kusma, kulak çınlaması, kulak ağrısı- akıntısı, işitme kaybı, dengesizlik, düşecek gibi olma, konuşma bozukluğu, yüzde uyuşma, bilinç durumunda bozulma gibi belirtilerle birliktelik gösterebilir.
Vertigo'nun Teşhisi
Hastadan alınan bilgiler (ilk ortaya çıkış şekli, atakların süresi, tetikleyici faktörler, eşlik eden diğer yakınmalar) hastanın özgeçmişi, fizik ve nörolojik muayene bulguları son derece önemlidir. Özellikle eşlik eden baş ağrısı, çift görme, konuşma bozukluğu, dengesizlik, ellerin kullanımında hedefe ulaşmada zorlanma gibi yakınmalar varsa beyin kaynaklı hastalıklar üzerinde durulmalıdır. Ayırıcı tanıda hastanın sersemlik hissi olarak tanımladığı yakınmanın tam olarak kavranması önemlidir. Bu nedenle kan basıncı düşüklüğü, kansızlık, panik ataklarda yaşanan aşırı nefes alma hali gibi durumlar da sorgulanmalıdır. Tanı için detaylı sistemik, odyolojik (işitme) ve nörolojik muayene, muayene bulguları doğrultusunda istenebilecek işitme testleri, duruma göre beyin bilgisayarlı tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme testleri, elektroansefalografi kullanılabilir.
Vertigo'nun Tedavisi
Tedavi edilebilen bir hastalıktır. Ameliyat alternatifi de vardır.
