Basilli Dizanteri (Kanlı ishal) Nedir? Etken Shigella grubu bakterilerdir. Günümüze kadar Shigella türüne ait S. dysenteriae, S. flexneri, S. boydii ve S. Sonnei olmak üzere dört tür bakteri tespit edilmiştir. Türkiye’de S. sonnei daha sık görülmektedir. Çok az sayıdaki bakteri bile enfeksiyonu oluşturabilmektedir.
Sıklıkla su ve gıdalarla insana geçmektedir. Hijyenin yetersiz olduğu, yeterli ve güvenli kullanma suyunun bulunmadığı, ellerin yıkanmadığı ortamlarda meydana gelir. Özellikle suya kanalizasyon karışması halinde su kaynaklı salgınlar ortaya çıkar. Bulaşma kişiden kişiye de olabilir. Hasta veya taşıyıcıdan dışkı-ağız yolu ile doğrudan veya dolaylı olarak geçer.
Toplu yaşanan kalabalık ortamlar salgınların en sık ortaya çıktığı yerlerdir. Bunun yanı sıra kişisel temizlik koşullarına uyulmadığında aile içinde de salgınlar görülebilir. Vakaların büyük bir çoğunluğunu 5 yaş altı çocuklar oluşturur.
Dizanterinin Belirtileri
Belirtilerin başlaması bir haftayı bulabilir ama genelde bakterinin oral yolla alınmasından 2-4 gün sonra başlar. Hastalık genelde birkaç gün sürer. Bazen biraz daha uzun sürebilir. Shigella; çekum ve rektumdaki bağırsak mukozasını tahriş ederek dizanteriye yol açar. Baş ağrısı, bulantı-kusma, hızla 38°C ve üstüne yükselen ateş, kramp tarzı karın ağrısı, tenesmus (dışkılama hissi olup gerçekte dışkı olmaması) ile birlikte başlayan kanlı ishal olur. Dışkıda kan, mukus veya irin bulunabilir. Ancak vakaların üçte birinde sadece sulu dışkı olabilir. Ender vakalarda (küçük çocuklar) havale görülebilir. Hastalığın iyileşme süreci 4-7 gün sürer.
Dizanteri Teşhisi
Kesin tanı bakterinin dışkı kültürü yapılarak tespit edilir. Kültür sonuçlan genelde 48 saat içerisinde alınır. Kültür öncesi dışkının mikroskopik incelemesinin yapılması benzer şikayetlere neden olan amipli dizanteriden ayırıcı tanıda önemlidir.
Dizanterini Tedavisi
Hızla hastanın sıvı ve elektrolit kaybı tekrar vücuda geri koyulmalıdır. Hasta ağızdan alabildiği sürece bol su içmelidir. Hazır elektrolit poşetleri sulandırılarak verilebilir. Bulunamadığı takdirde bir litre kaynatılıp soğutulmuş suyun içine 1 çorba kaşığı toz şeker, 1 çay kaşığı karbonat ve 1 çay kaşığı sofra tuzu atılıp karıştırılarak gerekli sıvı hazırlanabilir.
Basilli dizanteri tedavisinde özel bir diyet uygulaması yoktur. Ağızdan beslenemeyecek kadar sıvı kaybı nedeniyle genel durumu bozuk olan hastalar ve şiddetli bulantı-kusma-olan hastalar hastaneye yatırılarak serumla sıvı ile tedavi edilirler. Bakterinin duyarlı olduğu antibiyotik ile tedavi hastalığın süresini kısaltır.
Dizanteriden Korunma
En önemli korunma; kişisel temizliğe dikkat edilmeli, özellikle tuvaletten çıktıktan sonra ellerin mutlaka sabunla yıkanması, bütün toplumun tuvalet eğitimine ve temizliğine önem verilmesi, çiğ yiyeceklerin çok iyi yıkanması gereklidir. Ayrıca hastalık gıda sektöründe çalışanlarda ve hastane çalışanlarında tespit edildiğinde hastalık süresince çalıştığı ortamdan uzaklaştırılmalı, ilk normal dışkıdan 48 saat sonrasına kadar istirahat etmeleri sağlanmalıdır.
