Obezite

Obezite Nedir? Obezite, aşırı bir şekilde vücut yağına sahip olma olarak tanımlanır. Obezite bir dış görünüş probleminden daha fazlasıdır. Yüksek kan basıncı, diyabet ve kalp hastalığı gibi sağlık problemlerizi ve hastalık riskinizi arttırır.

Aşırı bir şekilde obez olmak demek, kilonuzla muhtemel olarak bağlantılı olan sağlık problemlerinizin olması demektir.

İyi haber ise az miktarda kilo kaybı bile obezite ile alakalı olan sağlık problemlerinin iyileştirir veya önüne geçer. Genel olarak, yemenizdeki değişiklik, fiziksel aktivitenin artması ve davranış değişikliği yoluyla kilo kaybedebilirsiniz. Bazı durumlarda, reçeteli ilaçlar veya kilo kaybı ameliyatları seçeneklerde yer alabilir.

Semptomları Nelerdir?

Bireyin vücut kitle indeksi (VKİ) 30 ya da daha yüksek olduğu zaman obezite tanısı konulur. Vücut kitle indeksi, metre kare (m) boyunuza göre kilogram (kg) Kilonuzu bölünmesi ile hesaplanır.

VKİ direk olarak vücut yağını ölçmediğinden dolayı, kaslı sporcular gibi bazı kişiler, aşırı vücut yağları olmasa bile VKİ’ne göre obez kategorisinde yer alabilir.

Sebepleri Nelerdir?

Vücut ağırlığı üzerinde genetik ve hormonal etkiler olmasına rağmen, obezite, vücudun yakabileceğinden fazla veya normal günlük aktivitelerinden fazla bir şekilde kalori alındığı zaman ortaya çıkar. Vücudunuz bu aşırı kaloriyi yağ olarak depolar. Obezite genellikle katkıda bulunan faktörlerin kombinasyonun bir sonucudur. Bunlara:

• Hareketsizlik. Eğer çok aktif değilseniz, çok  fazla kalori yakmazsınız. Sedenter bir yaşam tarzı ile, vücudun yakabileceğinden fazla veya normal günlük aktivitelerinden fazla bir şekilde kalori alabilirsiniz.
• Sağlıksız beslenme ve yeme alışkanlıkları. Hızlı yemek yeme, kahvaltı atlama, geceleri kalorili yemek yeme, yüksek kalorili içecekler içme ve bütün büyük boy porsiyon yemek yeme gibi beslenme alışkanlıkları kilo almaya katkıda bulunur.
• Hamilelik. Gebelik sırasında, bir kadının mutlaka kilo alır. Bazı kadınlar için, bebek doğduktan sonra bu kiloları kaybetmek oldukça zordur. Bu kilo kadınlarda şişmanlık gelişimine katkıda bulunabilir.
• Uyku eksikliği. 7 saatten az uyku uyunan bir gece iştahınızın arttığı bir hormon değişimine neden olabilir. Kilo almanıza katkıda bulunan karbonhidrat ve yüksek kalorili yiyecekler canınız çekebilir.
• Bazı ilaçlar. Eğer diyet veya aktivite yoluyla telafi etmek imkanı yoksa, bazı ilaçlar kilo almaya yol açabilir. Bu ilaçlar, bazı antidepresanlar, anti-nöbet ilaçlar, diyabet ilaçları, antipsikotik ilaçlar, steroid ve beta bloker içerir.
• Tıbbi problemler. Obezite bazen Prader-Willi sendromu, Cushing sendromu, polikistik over sendromu ve diğer hastalıklar ve koşulları gibi tıbbi nedenlerden takip edilebilir. Artrit gibi bazı tıbbi sorunlar, kilo alma sonucunda oluşabilen azalmış aktiviteye yol açabilir. Düşük metabolizma beklenilmeyen obeziteye neden olur.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Vücudunuz yağ olarak bu ekstra kalorileri depolar. Obezite genellikle katkıda bulunan faktörlerin bir kombinasyonunun sonuçlarıdır.

• Genetik. Genetik depoladığınız yağların miktarını ve dağıldığı yerlerin belirlemesinde etkili bir rol oynayabilir. Genetik aynı zamanda aldığınız yiyecekleri ne kadar etkili bir şekilde enerjiye dönüştürdüğünüzü ve egzersiz sırasında vücudunuzun nasıl kalori yaktığını belirlemede bir rol oynayabilir. Bir kişi genetik bir eğilime sahip olduğunda bile, çevresel faktörler sonuç olarak daha fazla kilo yapar. 
• Hareketsizlik. Eğer çok aktif değilseniz, çok  fazla kalori yakmazsınız. Sedenter bir yaşam tarzı ile, vücudun yakabileceğinden fazla veya normal günlük aktivitelerinden fazla bir şekilde kalori alabilirsiniz.
• Sağlıksız beslenme ve yeme alışkanlıkları. Hızlı yemek yeme, kahvaltı atlama, geceleri kalorili yemek yeme, yüksek kalorili içecekler içme ve bütün büyük boy porsiyon yemek yeme gibi beslenme alışkanlıkları kilo almaya katkıda bulunur.
• Aile yaşam tarzı. Obezite ailelerde devam etme eğilimindedir. Bu sadece genetiğin neden olduğu bir durum değildir. Aile üyeleri benzer yeme, yaşam tarzı ve aktivite alışkanlıklarına sahip olma eğilimindedir. Eğer ebeveynlerinizden biri ya da her ikisi de obez ise, obez olma riskiniz artar.
• Sigarayı bırakmak. Sigarayı bırakmak sık sık kilo ile ilişkilidir. Bazıları için, sigarayı bırakmak obeziteye neden olabilir ki, birkaç ay boyunca haftada birkaç kilo kadar bir ağırlık artışına yol açabilir. Uzun vadede ise, sigarayı bırakma, sağlığınızın devamı için daha büyük bir şeydir.
• Hamilelik. Hamilelik sırasında bir kadının ağırlığı mutlaka artar. Bazı kadınlar için, bebek doğduktan sonra bu kiloyu kaybetmek oldukça zordur. Bu nedenle, bu kilo, kadınlarda şişmanlık gelişimine katkıda bulunabilir.
• Uyku eksikliği. 7 saatten az uyku uyunan bir gece iştahınızın arttığı bir hormon değişimine neden olabilir. Kilo almanıza katkıda bulunan karbonhidrat ve yüksek kalorili yiyecekler canınız çekebilir.
• Yaş. Obezite, hatta küçük çocuklarda, herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Ama yaş olarak, hormonal değişiklikler ve daha az aktif bir yaşam tarzı obezite riskini artırır. Buna ek olarak, vücudunuzdaki kas miktarı yaşla birlikte azalma eğilimindedir. Bu düşük kas kütlesi metabolizmasında bir azalmaya yol açar.
• Sosyal ve ekonomik konular. Bazı sosyal ve ekonomik sorunlar obezite ile bağlantılı olabilir. Egzersiz yapmak için güvenli alanlarınız olmayabilir, sağlıklı yemek pişirme yolları öğretilmemiş olabilir veya daha sağlıklı yiyecekler almak için yeterli bütçeniz olmayabilir.

Karşılaşılan Güçlükler Nelerdir?

Eğer obez iseniz, potansiyel olarak ciddi bir dizi sağlık sorununu geliştirmek daha olasıdır.

• Yüksek kolesterol ve trigliserid
• Tip 2 diyabet
• Yüksek kan basıncı
• Metabolik sendrom - yüksek kan şekeri, yüksek kan basıncı, yüksek trigliserid ve yüksek kolesterol bir arada
• Kalp hastalığı
• İnme
• Rahim, rahim ağzı, yumurtalık, meme, kolon, rektum ve prostat kanseri de dahil olmak üzere kanser
• Uyku apnesi
• Depresyon
• Safra kesesi hastalığı
• Kısırlık ve düzensizlikleri gibi jinekolojik problemler
• Cinsel sağlık sorunları
• Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı
• Osteoartrit
• Cilt problemleri

Tanı  ve Testler Nelerdir?

Doktorunuz aşırı kilolu veya obez olduğunuzu düşünürse, tipik ayrıntılı bir fizik muayene ve sağlık geçmişinizi gözden geçirmek için bazı testler isteyecektir.

• Sağlık geçmişi. Doktorunuz kilo geçmişini, kilo kaybı çabalarını, egzersiz alışkanlıklarını, yemek örneklerini, yaşadığınız diğer koşulları, ilaçları, stres seviyelerini ve sağlık ile ilgili diğer konuları da gözden geçirebilir.
• Diğer sağlık sorunlarını denetleme. Eğer bilinen sağlık problemleriniz varsa, doktorunuz bunları değerlendirecektir. Doktorunuz ayrıca, yüksek tansiyon ve diyabet gibi muayene ve laboratuar testleri olası olan diğer sağlık sorunlarını kontrol edecektir. 
• VKİ hesaplama. Doktorunuz obezite düzeyini belirlemek için vücut kitle indeksi (VKİ) kontrol edecektir. Sizin vücut kütle indeksiniz genel sağlık riskini belirlemeye yardımcı olur ve hangi tedavinin uygun olduğuna karar verir.
• Bel çevresini ölçme. Bazen viseral yağ veya karın yağ denilen bel çevresinde toplanan yağ, diyabet ve kalp hastalığı gibi hastalıkların riskini artırabilir.
• Genel fiziksel muayene. Yükseklik ölçme, kalp hızı, kan basıncı ve sıcaklık gibi vital bulguları ve kalp ve akciğerleri dinleme ve karın incelenmesini içerir.
• Kan testleri. Testlerin ne olduğu sağlığınza ve risk durumlarına bağlıdır. Bunlar sağlık durumunuza bağlı olarak kolesterol testi, karaciğer fonksiyon testleri, açlık kan şekeri, tiroid testi ve diğerlerini içerebilir.

Tedavi ve İlaçları Nelerdir?

Beslenme Değişiklikleri

Kalori azaltılması ve sağlıklı beslenme obezitenin aşılması için çok önemlidir. Köklü ve gerçekçi olmayan diyet değişikliklerinden, uzun vadeli bir şekilde kilo almanızı uzak tutmada yardımcı olmadığı için kaçının.

• Düşük kalorili diyet. Kilo kaybının anahtarı aldığınız kalori miktarını azaltmaktır. Tipik olarak yeme ve içme alışkanlıklarını gözden geçirerek normal tükemde ne kadar kalori aldığınızı ve nereden kesmeniz gerektiğini bulabilirsiniz. Siz ve doktorunuz kilo kaybetmeniz için gün içinde kaç kalori almanız gerektiğini hesaplayabilirsiniz, tipik olarak kalori miktarı 1.000 ila 1.600 kaloridir.
• Az miktarda çok hissi. Enerji yoğunluğu kavramı daha az kalori ile açlığınızı yardımcı olabilir. Tüm gıdalar belirli bir miktarda kalori içerir. Bu tür tatlılar, şekerler, yağlar ve işlenmiş gıdalar gibi bazı gıdaların, enerji yoğunluğu yüksektir. Bunun aksine, bu tür meyve ve sebze gibi diğer besinler, düşük enerji yoğunluğuna sahiptir.
• Bir sağlıklı beslenme planı benimsemek. Genel olarak diyeti sağlıklı yapmak için, meyve, sebze ve tam tahıllı karbonhidratlar gibi fazla bitki-temelli gıdalar yiyin. Ayrıca fasulye, mercimek ve soya ve yağsız et gibi yağsız protein kaynaklarını yemeye önem verin. Haftada iki kez balık yemeyi deneyin. Tuz ve şeker kullanmanızı sınırlayın.
• Hızlı kilo verdiren diyetler için dikkatli olun. Hızlı ve kolay kilo kaybı vaat eden diyetler cazip olabilir.Gerçekte ise, hiçbir sihirli gıda veya hızlı kilo kaybı yoktur. Diyetler kısa vadede yardımcı olabilir, ancak uzun zamanlı sonuçları diğer diyetlerden daha iyi olması için gözükmüyor. Benzer şekilde, bir çöküş diyetinde de kilo verebilirsiniz, ancak diyeti bıraktığınızda verdiğiniz kiloları geri almanız muhtemeldir.

Egzersiz ve Aktivite

• Egzersiz. Spor Hekimliği Amerikan Koleji kilolu veya obez insanların daha fazla kilo alımını önlemek veya orta miktarda bir miktar kilo kaybetmek için en az haftada 150 dakika fiziksel aktivite önerir. Ama önemli miktarda kilo kaybı elde etmek için, bir haftada 250-300 dakika kadar egzersiz yapmanız gerekebilir. Muhtemelen yavaş yavaş dayanıklılığı ve fitnessı geliştirmek için egzersiz miktarını artırmanız gerekir.
• Günlük etkinliği artırmak. Düzenli aerobik egzersizi, kalori yakmak için en etkili yol olsa da, herhangi bir ekstra hareket kalori yakmak için yardımcı olur. Gün boyunca basit değişiklikler yaparak büyük sonuçlar elde edebilirsiniz.

Obezite için Yaşamınızda Yapabileceğiniz Değişiklikler

Davranış değiştirme programı, yaşam tarzınızı değiştirmenize, kilo kaybetmenize ve kiloları uzak tutmanıza yardımcı olabilir.

• Danışmanlık. Eğitimli ruh sağlığı ya da diğer profesyoneller ile tedavi veya müdahaleler yeme ile ilgili duygusal ve davranışsal sorunların giderilmesine yardımcı olabilir. Terapi kaygılarınızla sağlıklı bir yolla nasıl başa çıkmanız gerektiği ve çok yeme problemi ile nasıl başa çıkmanız gerektiği hakkında yardımcı olabilir.
• Destek grupları. Başkalarının obezite ile benzer sorunları paylaştıkları destek grupları dostluk ve anlayışı bulabilirsiniz.

Reçeteli İlaç ile Kilo Kaybı

• Orlistat (Xenical). Orlistat yetişkinler ve 12 yaşındaki çocuklar için ve daha uzun süreli kullanım için Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanmış bir kilo kaybı ilacıdır. Bu ilaç mide ve bağırsaklarda sindirim ve yağ emilimini engeller. Emilmeyen yağ dışkı yoluyla dışarı atılır. Orlistat ile bağlantılı yan etkiler, yağlı ve sık bağırsak hareketleri, bağırsak sıkışıklığı ve gaz. Diyet yoluyla yağ alımınızı azaltarak, yan etkileri azaltabilirsiniz.
• Lorcaserin (Belviq). Lorcaserin 2012 yılında yetişkinler için FDA tarafından onaylanmış bir uzun vadeli kilo kaybı ilaçtır. İlaç, beyninizdeki kimyasalları etkileyerek çalışır. Bu sizin iştahınızı azaltmanıza ve doymuş hissetmenize neden olur, böylece daha az yemek tüketirsiniz. Lorcaserin yan etkileri baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, bulantı, ağız kuruluğu ve kabızlık. Nadir fakat ciddi yan etkileri ise kimyasal dengesizlik (serotonin sendromu), intihar düşünceleri, psikiyatrik sorunları ve bellek ya da anlama ile ilgili sorunlar olabilir.
• Phentermine-topiramat (Qsymia). Bu kilo kaybı ilaç yetişkinlerde uzun süreli kullanım için FDA tarafından onaylanmış bir kombinasyon ilaçtır. Qsymia, topiramat ile kısa süreli kullanım için öngörülen bir kilo kaybı ilaç olan phentermine birleştirilir. İlaç alırken doktorunuz kilo kaybınızı izleyecektir. Eğer tedaviye başladıktan sonraki 12 hafta içinde vücut ağırlığınızın en az yüzde 3’ünü kaybetmediyseniz, doktorunuz Qsymia kullanımını durdurmayı ya da dozunu artırmayı önerebilir. Yan etkileri artmış kalp hızı, ellerde ve ayaklarda karıncalanma, uykusuzluk, baş dönmesi, ağız kuruluğu ve kabızlıktır.
• Phentermine (Adipex-P, Suprenza). Phentermine yetişkinlerde kısa süreli kullanım (üç ay) için bir kilo kaybı ilaçtır. Kilo kaybı ilaçlarını kısa vadede kullanma genellikle uzun süreli kilo kaybına yol açmaz.

Cerrahi Yoldan Kilo Kaybı

Bazı durumlarda cerrahi kilo kaybı, obezite cerrahisi, bir seçenektir. Cerrahi kilo kaybı en fazla kilo kaybetmenin en iyi şansını sunar, ancak ciddi riskler oluşturabilir. Cerrahi kilo kaybı genellikle aşırı vücut ağırlığının 50'ye kadar yüzde veya daha fazla kaybetmek yardımcı olabilir. Ama kilo kaybı cerrahi bir mucize obezite tedavi değildir.

• Gastrik bypass cerrahisi. Nispeten iyi uzun vadeli sonuçlar gösterdiği için Amerika Birleşik Devletleri’nde tercih edilen kilo kaybetme ameliyatıdır. Gastrik bypassta(Roux-en-Y gastrik bypass), cerrah midenin üst kısmında küçük bir kese oluşturur. İnce bağırsak ana midenin alt kısmındaki küçük kısımdan kesilir ve yeni bir keseye bağlanır.
• Laparoskopik ayarlanabilir mide bandı (LAMB). Bu prosedürde, mideniz bir şişme bant ile iki keseye ayrılır. Bantı bir kemer gibi sıkıca çekerek cerrah her ​​iki kese arasında küçük bir kanal oluşturur. Bant genişlemeye karşı koyar ve genellikle kalıcı bir yerde kalmak için tasarlanmıştır. Genellikle yavaş, sürekli kilo kaybına neden olur ve gerekirse bant ayarlanabilir, LAGB daha az invazif olduğu için popülerdir. Ancak, diğer prosedürler gibi, bu davranışlarınızda değişiklikler olmadan işe yaramaz. Sonuçlar genellikle diğer prosedürlerde olduğu kadar iyi değildir.
• Gastrik kılıf. Bu prosedürde, küçük bir hazne oluşturmak için midenizin bir parçası alınır. Bu prosedürü değerlendiren çalışmalar vardır.  
• Duodenal değişme ile biliopancreatic saptırma. Bu prosedürde, mideniz ameliyatla alınır. Bu cerrahi kilo kaybı sürekli kilo kaybı sunar, ancak yetersiz beslenme ve vitamin eksiklikleri daha büyük bir risk oluşturur, ve sağlık sorunlarından dolayı yakın takip gerektirir.

Yaşam Tarzı ve Ev İlaçları Nelerdir?

• Tedavi planınıza sadık kalın. Uzun yıllardan beri yaşadığınız yaşam tarzını değiştirmek sizin için zor olabilir. Eğer aktivitelerinizden veya yeme hedeflerinizden geriye doğru bir düşüş yaşıyorsanız, doktorunuza, terapistinize ve diğer sağlık çalışanlarına karşı dürüst olun.
• Yönlendirilmiş olarak ilacınızı alın. Yüksek tansiyon veya diyabet gibi obezite ile ilişkili durumların tedavisinde kilo kaybı ilaçları almanız durumunda bu ilaçları tamamen belirli kurallar içinde alın.   
• Durumunuz hakkında bilgi edinin. Obezite hakkında eğitim almanız neden obez olduğunuzu veya obezite ile nasıl başa çıkabileceğiniz hakkında size yardım edebilir. Kontrolu kendi elinize almak sizin daha güçlü olmanıza ve tedavinize sadık kalmanıza yardımcı olur.
• Gönüllü yardım. Kilo kaybı hedefi ile ilgili yolculuğunuzda ailenizi ve arkadaşlarınızı yanınıza alın. Size engel değil, destek olacak insanları çevrenizde bulundurun. Kilo kaybının sizin için ne kadar sağlıklı olduğunu anladıklarından emin olun.
• Gerçekçi hedefler belirleyin. Önemli miktarda kilo kaybetmeniz gerektiği zaman, kısa zamanda çok fazla kilo kaybetmek gibi gerçekçi olmayan hedefler belirleyebilirsiniz. Başarısızlığınızdan dolayı hemen pes etmeyin. Egzersiz ve kilo kaybı için günlük veya haftalık hedefler belirleyin.
• Kayıt tutun. Bir gıda ve aktivite günlüğü tutun. Bu notlar sizin yeme ve egzersiz alışkanlığınız için sorumlu kalmanıza yardımcı olabilir. Sizi engelleyen veya sizin için iyi olan davranışın ne olduğunu keşfettirir.

Alternatif İlaçlar Nelerdir?

Sayısız şekilde kısa bir sürede kilo kaybetmeniz için söz veren birçok diyet mevcuttur, ancak neredeyse çoğu durumda, bu diyetlerin etkisi ve güvenliği sorgulanmaktadır. Herhangi bir diyet takviyesi almadan önce doktorunuzla konuşun. Bitkisel ilaçlar, vitaminler ve mineraller, Gıda ve İlaç İdaresi tarafından değerlendirmesinde reçetesiz ve reçeteli ilaçlar gibi aynı sıkı test ve etiketleme işlemine sahip değildir. Hala bu ürünlerden bazıları, doğal olarak etiketlenmiş olanlar, tehlikeli olabilecek uyuşturucu etkisine sahiptir. Hatta aşırı miktarlarda alındığında, bazı vitamin ve mineraller sorunlara neden olabilir. Akupunktur ve hipnoz diğer obezite tedavilerin tamamlayıcı olabileceği düşünülmektedir.

Önleyici Tedbirler Nelerdir?

Obez olma riskiniz olsun veya olmasın, sağlıksız bir şekilde kilo almaya ve beraberinde getirdiği sağlık problemlerine karşı koymaya adım atabilirsiniz. Şaşırtıcı değil, kilo almayı önlemek, kilo vermek için attığınız adımlarla aynıdır: günlük egzersiz, sağlıklı bir beslenme ve uzun bir süre ne yiyip içtiğinizi takip etme.

• Düzenli egzersiz. Spor Hekimliği Amerikan Koleji’ne  göre, kilo alımını önlemek için orta derecede haftada 150 ila 250 dakika aktivite yapmak gerekiyor. Orta derecede fiziksel aktiviteye hızlı yürüyüş ve yüzme örnek gösterilebilir.
• Sağlıklı yemekler ve atıştırmalıklar yiyin. Meyve, sebze ve tam tahıllar gibi düşük kalorili, besin-yoğun gıdalara odaklanın. Doymuş yağ, tatlı ve alkolden kaçının. Hala küçük bir tedavi olarak yüksek yağlı, yüksek kalorili yiyeceklerin az miktarda tadını çıkarabilirsiniz.
• Kilonuzu düzenli olarak takip edin. Haftada en az bir defa tartılan kişiler aşırı kilolardan uzak durmada daha başarılıdır. Kilonuzu takip etmeniz, çabalarınızın işe yarayıp yaramadığına ve küçük kiloların büyük problemlere dönüşmeden önce tespit edilmesine yardımcı olur.