Akut Lenfositik Lösemi (ALL)

Akut Lenfositik Lösemi Nedir? Akut Lenfositik Lösemi(ALL) kan ve kemik iliğinde meydana gelen bir kanser türüdür. Kemik iliği, kemiğin içinde kemik hücrelerinin üretildiği süngerimsi kısımdır.

Hastalığın isminde akut olmasının sebebi hastalığın çok hızlı ilerlemesi ve olgun kan hücrelerinin üretilmesindense olgunlaşmamış kan hücrelerinin üretilmesine sebep olmasıdır. Hastalığın isminde bulunan lenfositik kelimesi ALL’nin etkilediği beyaz kan hücrelerinin ismi olan lenfostlerden gelir. ALL, akut lenfoblastik leukemia olarak da bilinir.

ALL çocuklarda en sık görülen kanser çeşididir ve tedavi ile iyi sonuçlar alınabilir. Bu hastalık yetişkinlerde de görülebilir. Yetişkinlerde görüldüğünde tedavi şansı ciddi şekilde azalmaktadır.

Akut Lenfositik Lösemi Belirtileri

• Diş eti kanamaları
• Kemik ağrısı
• Ateş
• Sık enfeksiyon görülmesi
• Sık veya şiddetli burun kanaması
• Boyun, koltuk altı ve karın çevresinde lenf nodüllerinin oluşturduğu öbekler
• Soluk ten
• Nefes darlığı
• Güçsüzlük, yorgunluk veya enerjide genel olarak azalma

ALL’nin bazı belirtileri gribe benzemektedir. Gripte belirtiler ilerleme gösterir fakat belirtiler beklenildiği gibi gelişmiyorsa doktora görünmeniz faydalı olacaktır.

Akut Lenfositik Lösemi'nin Sebepleri

Kemik iliği hücrelerinin DNA'sında hata olduğu zaman ALL ortaya çıkar. DNA’daki bu hata hücreye bölünmeye devam etmesini ve büyümesini söyler. Sağlıklı hücrelerdeki gibi bölünmede durma olmaz ve hücreler ölmesi gerektiği zaman ölmez. Bunun sonucunda kan hücrelerinin üretiminde anormalleşme görülür. Kemik iliği lenfoblast haline gelen olgunlaşmamış hücreler oluşturmaya başlar. Bu anormal hücreler fonksiyonlarını düzgünce yerine getiremezler, buna rağmen büyümeye devam ederler ve sağlıklı hücrelere yer bırakmazlar.

Hangi etkenin DNA mutasyonuna yol açtığı net olarak bilinmemektedir fakat doktorlar çoğu vakada ALL’nin kalıtımsal olmadığını gözlemlemişlerdir.

Akut Lenfositik Lösemi'nin Risk Faktörleri

Riski arttıran faktörler:

• Önceki kanser tedavisi: Diğer kanser tipleri için belli bir tipteki kemoterapi ve radyasyon tedavi alan çocuk ve yetişkinlerde ALL’nin ortaya çıkma riski daha fazladır.
• Radyasyon maruziyeti: Nükleer santral kazalarına maruz kalan ya da bir şekilde yüksek radyasyona maruz kalanlarda ALL görülme riski daha fazladır.
• Genetik bozukluk: Down sendromu gibi bazı genetik bozukluğa sahip bireylerde ALL riski artabilir.
• ALL olan kardeşe sahip olma: Riski arttırmakadır.

Akut Lenfositik Lösemi Testi ve Tanısı

• Kan tahlili: Kan tahlili ile beyaz kan hücrelerinin çok olduğu, kırmızı kan hücrelerinin ve trombositlerin yetersiz olduğunu ortaya koyabilir.  Kandaki blast hücrelerinin mevcudiyetini gösterebilir.
• Kemik iliği testi: Kemik iliği aspirasyonu sırasında iğne aracılığıyla kalça kemiğinden kemik iliği örneği alınır. Örnekteki leukemia(lösemi) hücreleri için gözlemleme yapılır. Laboratuvarda doktorlar tarafından kan hücreleri boyutlarına, şekillerine ve diğer özelliklerine göre sınıflandırılırlar. Bununla beraber kanser hücrelerindeki belli değişmelere bakılır ve leukemia hücrelerinin L ya da B lenfositin hangisinden oluştuğu belirlenebilir. Bu sonuca göre tedavi metodu belirlenir.
• Görüntüleme testleri: Röntgen, CT(Bilgisayarlı Tomografi) veya ultrason gibi metodlarla yapılan taramalar kanserin beyine, omuriliğe ya da vücudun diğer kısımlarına sıçrayıp sıçramadığını belirlemede yardımcı olur.
• Omurilik sıvısı testi: Beldeki omurgadan delik açılarak omurilikten sıvı alınması ile beyin ve omuriliği saran omurilik sıvısı hakkında bilgi edinilir. Kanser hücrelerinin omurilik sıvısına sıçrayıp sıçramadığı incelenir.

Akut Lenfositik Lösemi Tedavisi ve İlaçları

Genel olarak akut lenfositik lösemi tedavisi birkaç bölümden oluşur:

• İndüksiyon tedavisi: Tedavinin ilk aşamasının amacı; kan ve kemik iliğindeki lösemi hücrelerini öldürmek ve sağlıklı kan hücresi üretimini sağlamaktır.
• Konsolidasyon tedavisi: Aynı zamanda post-remsiyon tedavisi de denir. Tedavinin bu aşamasında amaç; vücudun kalan kısımlarındaki(beyin ve omurilikte olanlar)  lösemi hücrelerinin yok edilmesidir.
• Bakım tedavisi: Tedavinin üçüncü aşaması ise lösemi hücrelerinin yeniden oluşmasını ve gelişimini engellemektir. Bu aşamada uygulanan tedaviler yaş ilerledikçe düşük dozda verilmeye başlanır.
• Omuriliği koruyucu tedavi: Akut lenfositik lösemisi olan kişilerde tedavinin her aşamasında, merkezi sinir sisteminde bulunan lösemi hücrelerini öldürebilmek için tedavi gerekebilir. Bu tip bir tedavi için, kemoterapi ilaçları genellikle omuriliği saran sıvıya direkt olarak enjekte edilir.

Durumunuza bağlı olarak, akut lenfositik lösemi için gereken tedavi iki ila üç yıl arasında olabilir. Tedaviler şunları içerebilir:

• Kemoterapi: Kemoterapi tedavisinde, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanılır, genellikle çocuk ve yetişkinlerde olan lenfostik lösemi hastalarında kullanılır. Kemoterapi ilaçları konsolidayon ve bakım aşamalarında da kullanılabilir.
• Hedeflenen ilaç tedavisi: Hedeflenen ilaç tedavisinde; kanser hücrelerinde bulunan spesifik anormalliklerle etki edilerek, lösemi hücrelerinin büyümeleri ve gelişmelerinin engellenmesi amaçlanır. ALL hastalarının bazılarında Philadelphia kromozomu denilen bir anormallik gözlenmiştir. Bu kişilerde, hedeflenen ilaç tedavisi bu anormalliği içeren hücreleri etkisiz hale getirmek için kullanılabilir. Hedefli ilaçlar; dasatinib, nilotinib ve iimatinib içerir. Bu ilaçlar sadece Philadelphia kromozomu pozitif hastalar için onaylanmıştır ve kemoterapi sırasında ya da sonrasında alınabilir.
• Radyasyon tedavisi: Radyasyon tedavisinde kanser hücrelerini öldürmek için X-ışını gibi yüksek enerjili ışınlar kullanılır. Eğer kanser hücreleri merkezi sinir siteminize yayılırsa doktorunuz radyoterapi önerebilir.
• Kök hücre nakli: Kök hücre nakli hastalığın nüksetme riski yüksek olan kişilerde konsolidasyon terapisi olarak kullanılabilir. Bu işlem, sağlıklı bir kişiden alınan kök hücrelerle hasta bireyin kök hücrelerinin değiştirilmesiyle sağlıklı kök hücreler üretmesini amaçlar. Kök hücre nakli, lösemi üreten kemik iliğini yok etmek için yüksek dozda alınan kemoterapi ya da radyasyonla başalar. Daha sonra ilik, sağlıklı ve uyumlu vericininki ile değiştirilir.
• Klinik çalışmalar: Klinik çalışmalarla kanser tedaviler ve mevcut tedaviler kullanılarak yeni yollar test edilir. Klinik denemeler size en son kanser tedavisini denemek için bir şans verirken, tedavinin faydaları ve riskleri belirsiz olabilir. Doktorunuzla klinik çalışmaların yararları ve riskleri üzerinde konuşunuz.

Yaşlılarda ALL

60 yaşının üstündeki hastalarda, ALL tedavisinin yan etkileri diğer hastalara oranla daha fazla olabilir. Doktorunuzla konuşun, genel sağlık durumunuza ve tercihlerinize bakarak ALL tedavisi almaya ya da almamamaysa karar verin. Bazı kişiler semptomları iyileştirmek yerine, önlerindeki zamanı daha iyi ve kaliteli bir biçimde geçirecekleri bir tedavi tercih eder.