Diyabetik Retinopati Nedir? Diyabetik retinopati gözleri etkileyen bir diyabet komplikasyonudur. Gözün arkasındaki ışığa duyarlı dokudaki kan damarlarının zarar görmesiyle meydana gelir.
İlk başlarda, diyabetik retinopati hafif görme problemlerine yol açar. Fakat ileri aşamalarda diyabetik retinopati tamamen körlüğe neden olabilir.
Diyabetik retinopati tip 1 veya tip 2 diyabetine sahip kişilerde gelişebilir. Uzun süre boyunca diyabete sahip olmak ve kan şekerini az kontrol etmek diyabetik retinopati gelişme ihtimalini arttırır.
Sağlıklı gözlere sahip olmak için, kan şekerinizi kontrol altında tutmalı ve düzenli göz muayenesi yaptırmalısınız.
Diyabetik Retinopati'nin Belirtileri
Diyabetik retinopatiye sahip olup, fark etmemek mümkündür. Fakat diyabetik retinopatiye sahip olup ilk aşamalarda belirtiler görmemek çok karşılaşılan bir durum değildir.
Hastalık ilerledikçe, diyabetik retinopati şu belirtileri gösterir:
- Benekler ve uçuşan siyah cisimler görmek
- Bulanık görme
- Dalgalı görüntü
- Görüşte oluşan siyah veya boş alanlar
- Görüş kaybı
- Renk seçmede zorluklar
Diyabetik retinopati genellikle her iki gözü de etkiler.
Diyabetik retinopati belirtilerine göre başlangıç veya ileri seviye diye nitelendirilebilir.
- Diyabetik retinopatinin başlangıç seviyesi
Diyabetik retinopatinin bu seviyesi proliferatif olmayan diyabetik retinopatidir. Yeni kan damarları oluşmuyorsa bu adla adlandırılır. Bu tip retinopati hafif, orta veya şiddetli seviye olarak adlandırabilir. Bu tipte retinadaki kan damarlarının duvarları zayıflar. Damarların duvarlarında oluşan hafif çıkıntılar, bazen retinada sıvı ve kan sızıntısı yapabilir. Rahatsızlık ilerledikçe, küçük damarlar kapanabilir ve büyük retina damarları genişler ve çapında düzensizlikler oluşabilir. Retinadaki sinir lifleri şişebilir. Bazen retinanın merkezi(makula) şişmeye başlayabilir. Bu makular ödem diye adlandırılır.
- Diyabetik retinopatinin ileri seviyesi
Proliferatif diyabetik retinopati, diyabetik retinopatinin en şiddetli tipidir. Proliferatif denmesinin sebebi retinada yeni kan damarları oluşmaya başlamasıdır. Bu yeni kan damarları anormaldir. Bu kan damarları gözün merkezindeki(vitreus) temiz, jölemsi maddeye sızıntı yapabilir. Yeni kan damarlarının büyümesiyle tetiklenen yara dokusu retinanın gözün arkasından ayrılmasına neden olabilir. Eğer yeni kan damarları gözde sıvının gözden normal akışına engel olursa, gözde basınç artabilir ve glokomla sonuçlanabilir. Bu durum gözden beyine görüntü taşıyan sinirde hasara yol açar.
Ne zaman doktora görünmeli?
Görme kaybını engellemenin en etkin yolu diyabetin dikkatli kontrolüdür. Diyabetik retinopatinin erken teşhisi önemli olduğundan, diyabetiniz varsa yıllık göz muayenesi olmanızda yarar vardır. Hamilelikte diyabetik retinopatinin kötüleşme riski vardır ve doktor retinopati testi önerebilir.
Eğer görüşünüzde ani değişimler yaşıyorsanız, bulanık veya siyah noktalar görüyorsanız, doktorunuza başvurun.
Diyabetik Retinopati'nin Nedenleri
Kandaki yüksek orandaki şeker, retinayı besleyen kılcal damarlara zarar verebilir. Kılcal damarlara tamamıyla zarar verebilir. Zarar gören kılcal damarlar arttıkça retinaya olan kan akışı engellenir ve görme kaybına neden olur. Kan akışındaki azalmadan dolayı, göz buna cevap olarak yeni kan damarları oluşturmaya başlar. Fakat bu kan damarları yeterli derecede gelişemez ve kolayca sızıntı yapabilir. Kan damarlarındaki bu sızıntı görme kaybına neden olur. Retina üzerinde yara dokusu oluşabilir. Bazen bu durum retinanın ayrılmasına neden olur.
Yüksek kan şekeri düzeyi göz merceğini de etkileyebilir. Yüksek kan şekerinin uzun sürdüğü durumlarda göz merceği şişerek bulanık görmeye sebep olabilir.
Risk Faktörleri
Diyabetik retinopati diyabet hastası olan herkeste rastlanabilir. Şu faktörler riski arttırabilir:
Diyabetin süresi-uzun süreli diyabet hastası olmak diyabetik retinopati riskini arttırır.
- Kan şekeri seviyesinin kontrol edilmemesi
- Yüksek kan basıncı
- Yüksek kolesterol
- Hamilelik
- Tütün kullanımı
Diyabetik Retinopatinin Komplikasyonları
Diyabetik retinopati retinadaki kan damarlarının aşırı büyümesine yol açar. Komplikasyonlar ciddi görme problemlerine yol açabilir:
- Göz içi kanaması Yeni kan damarları gözün merkezindeki temiz sıvının içine kanama yapabilir. Eğer kanama azsa, gözünüzün önünde siyah noktalar veya uçuşan cisimler görebilirsiniz. Daha şiddetli durumlarda, kan vitreus boşluğu doldurarak görüşü tamamen engelleyebilir. Göz içi kanaması genellikle kendi başına kalıcı görme kaybına yol açmaz. Kan gözden birkaç hafta sonra temizlenir. Eğer retina hasar görmemişse, görüşünüz eski haline döner.
- Retina dekolmanı Diyabetik retinopati nedeniyle oluşan anormal kan damarları yara dokusunun gelişmesini tetikler ve retinanın gözün arkasından çekilmesine neden olur. Bu durum gözünüzün önünde uçuşan noktalara, ışık çakmalarına ya da görüş kaybına neden olur.
- Glokom Gözünüzde yeni kan damarları oluşabilir ve sıvının gözden normal bir şekilde boşalmasına engel olur ve göz içi basıncının artmasına neden olur(glokom). Bu basınç gözden beyine görüntü taşıyan optik sinirin zarar görmesine neden olabilir.
- Körlük Diyabetik retinopati ve glokom tamamen körlüğe yol açabilir.
Diyabetik Retinopati Testleri ve Teşhis
Diyabetik retinopatinin testinde, doktor göz bebeklerini büyütmek amacıyla göz damlası damlatır. Bu doktorun göz içini daha iyi görmesini sağlar. Bu damla, birkaç saat boyunca yakın görüşünüzün bulanıklaşmasına yol açar.
Muayene sırasında, doktorunuzun kontrol edecekleri:
- Kataraktın olup almadığı
- Anormal kan damarları
- Retinadaki kan veya yağ birikintileri
- Yeni kan damarı ve yara dokusu oluşumu
- Yeni kan damarlarının gözün merkezindeki temiz sıvının içine kanama yapıp yapmadığı
- Retina dekolmanı
- Optik sinirdeki anormallikler
- Buna ek olarak, doktor
- Görüş testi
- Glokom testi için göz basıncı testi
yapabilir.
Göz muayenesinin bir parçası olarak, doktorunuz fluorescein anjiografi denilen retina fotoğraflama testi uygulayabilir. İlk olarak, göz bebekleriniz büyütülerek gözün içi fotoğraflanabilir. Daha sonrasında kolunuza özel bir boya verilir ve boyanın gözdeki damarlarda hareketi gözlenir. Böylelikle, kapalı, işlevsiz veya sızıntı yapan kan damarları tespit edilir.
Bu test, retina kesitleri sunarak retina kalınlığını gösteren bir testtir ve retina kesitlerinden sıvının retina dokusuna sızıp sızmadığı belirlenmiş olur. Bu test, muayenenin nasıl ilerlediğini görmeye yardımcı olur.
Diyabetik Retinopati Tedavisi ve İlaçları
Tedavi genellikle diyabetik retinopati tipine, retinopatinin şiddetine ve tedaviye nasıl cevap verdiğine dayanır.
- Diyabetik retinopatinin başlangıç seviyesi
Proliferatif olmayan diyabetik retinopati sahibiyseniz, hemen tedaviye ihtiyaç duymayabilirsiniz. Doktorunuz gözünüzü inceleyerek, tedaviye ihtiyacınız olup olmadığına karar verebilir.
Diyabetik retinopatinin başlangıç veya orta seviyesinde, kan şekerinin kontrolü hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.
- Diyabetik retinopatinin ileri seviyesi
Proliferatif diyabetik retinopati sahibiyseniz, tedaviniz için ameliyat gerekebilir. Bazı durumlarda, proliferatif olmayan diyabetik retinopatide de ameliyat gerekebilir. Retinadaki problemlere göre, seçenekler değişebilir:
Fokal lazer tedavisi Bu lazer tedavisi gözde kanın ve sıvının sızmasına engel olabilir ve durdurabilir. Bu işlemde, anormal göz damarlarındaki sızıntılar lazer yakımıyla tedavi edilir. Fokal lazer tedavisi genellikle tek seanslık bir işlemle tamamlanır. İşlemden sonra, ertesi gün görüşünüz bulanık olabilir. Bazen, görüşünüzde siyah noktalar oluşabilir, fakat bunlar zamanla kaybolur. Eğer ameliyattan sonra merkez makuladaki şişkinlikten dolayı bulanık görüyorsanız, görüşünüz iyileşmeyebilir. Fakat bazı durumlarda, görüş iyileşir.
Vitrektomi Bu işlem gözün merkezinde(vitreus) oluşan kanı temizlemek için uygulanır. Bu işlemde, gözünüzde küçük bir kesit açılır. Gözdeki yara dokusu ve kan hassas aletler yardımıyla çıkarılarak tuz çözeltisi yerleştirilir, bu işlem gözünüzün normal şeklini almasına yardımcı olur. Bazen göz çukurunun retinayla birleşmesini sağlamak için göz çukuruna gaz kabarcığı yerleştirmek gerekir. Göz kabarcığı yerleştirildiği takdirde, göz kabarcığı dağılana kadar baş aşağı durumda durmanız gerekebilir. Göz bandı takmanız ve birkaç gün boyunca göz damlası kullanmanız gerekebilir. Vitrektomi sonrasında lazer tedavisi kullanılabilir.
Ameliyat sıklıkla diyabetik retinopatinin gelişiminin yavaşlamasını veya durmasını sağlar. Diyabet yaşam boyu süren bir durum olduğu için, ileride retinada hasar ve görme kaybı oluşma riski vardır. Diyabetik retinopati tedavisinden sonra, düzenli olarak göz muayenesi olmanız gerekebilir. Bazı durumlarda, ek tedavi önerilebilir.
Diyabetik retinopatinin tedavisine yönelik yeni araştırmalar devam etmektedir. Bu araştırmalar içerisinde yeni kan damarlarının oluşmasını engelleyici ilaç tedavisi de yer almaktadır. Bazı ilaçlar direkt olarak göze enjekte edilerek gözde oluşan şişmeyi ve anormal kan damarlarını engellemeyi sağlar. Bu tedavi yöntemleri ümit verici gözükse de, uzun vadede nasıl bir etki göstereceği bilinmemektedir.
Korunma
Eğer diyabetiniz varsa, diyabetik retinopati riskini aşağıdakileri uygulayarak düşürebilirsiniz:
- Diyabetinizi kontrol altında tutun Sağlıklı yemek yiyin ve fiziksel aktiviteyi günlük rutininiz haline getirin. İnsülin veya ilaç kullanımını verildiği düzenli kullanmaya dikkat edin.
- Kan şekeri düzeyinizi kontrol edin Kan şeker düzeyinizi gün içinde düzenli bir şekilde kontrol edin.
- Glikozile hemoglobin Testi isteyin Bu test ya da hemoglobin A1C testi, testten 2-3 ay önceki kan şekeri düzeyinizi yansıtır. Birçok insanda, A1C’nin hedefi %7’den az görmektir. Eğer kan şekeri düzeyiniz istenen düzeydeyse, doktorunuz testi yılda 2 kez yapabilir. Eğer A1C seviyeniz normalden yüksekse, daha sık test önerilir. Kan şekeri istenen düzeydeyse, diyabetik retinopatinin gelişimi yavaşlar ve ameliyat ihtimali azalır.
- Kan basıncınızı ve kolestorelünüzü kontrol altında tutun Yüksek kan basıncı ve kolesterol görme kaybı riskinin arttırır. Sağlıklı yemek yemek, düzenli egzersiz yapmak ve kilo vermek yardımcı olabilir. Bazen ilaç tedavisine de ihtiyaç duyulabilir.
- Sigara kullanmayın Sigara kullanımı diyabet komplikasyonlarını ve diyabetik retinopati riskini arttırır. Sigara bırakma yöntemleri hakkında doktorunuza danışın.
- Görüş değişikliklerine dikkat edin Yıllık göz muayeneleri diyabet tedavi yöntemlerinin önemli bir kısmını oluşturur. Eğer görüşünüzde ani değişiklikler, bulanıklaşma, benekler oluşuyorsa doktorunuza başvurun.
