Glokom (Göz Tansiyonu)

Glokom (Göz Tansiyonu) Nedir? Glokom sadece bir göz hastalığı değildir, optik sinir hasarında görme kaybına sebep olabilecek göz rahatsızlıkları grubudur. Normalin üstündeki göz içi basıncı, her zaman olmasa da genellikle bu hasara yol açar.

Glokom,  aşamalı olarak görme hasarına yol açtığı için, genellikle ileri seviyelere gelmeden görüş kaybı fark edilemeyebilir.  Glokomun en çok rastlanan tipinde, birincil açık açılı glokom, aşamalı olarak görüş kaybından başka fark edilebilir bir belirti göstermez.

Erken teşhis ve tedavi optik sinir hasarını ve glokom bağlantılı görme kaybını minimize edebilir ya da engelleyebilir. Gözlerinizi düzenli şekilde muayene ettirmeniz ve göz içi basıncınızı ölçtürmeniz önemlidir.

Glokomun Belirtileri

Glokomun en çok rastlanan tiplerinin- birincil açık açılı glokom ve açı kapanması glokomu-tamamen farklı belirtileri vardır.

Birincil (Primer) Açılı Glokomun Belirtileri:

• Aşamalı olarak çevresel görüş kaybı, genellikle iki gözde de
• İleri aşamalarda sınırlı görüş

Akut Açı Kapanması Glokomunun Belirtileri:

• Göz ağrısı
• Bulantı ve kusma (şiddetli göz ağrısıyla birlikte)
• Düşük ışıkta dahi görmede ani bozukluklar
• Bulanık görme
• Işık çevrelerinde oluşan halkalar
• Göz kızarıklığı

Açık açılı ve açı kapanması glokomunda Birincil ve İkincil durumlar olabilir. Nedenleri eğer bilinmiyorsa “Birincil”. Rahatsızlık göz yaralanmasına, ilaçlara, belirli göz rahatsızlıklarına, enfeksiyona, tümöre, ileri seviye katarakta ya da diyabet gibi takip edilebilir bir nedene dayanıyorsa “İkincil” diye nitelendirilir. İkincil Glokom, Birincil Glokomun belirtilerini taşıyabileceği gibi tipik glokom belirtilerini de taşıyabilir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Fark edilebilir göz problemleri yaşamayı beklemeyin. Birincil Açık Açılı Glokomda kalıcı hasardan önce birkaç belirti oluşur. Düzenli olarak yapılan muayeneler glokomun erken teşhisinde ve tedavisinde önemli rol oynar.

Farklı risk faktörleri taşıyorsanız veya 60 yaşından büyük iseniz, her 1 ya da 2 yılda bir muayene olmanızda yarar vardır.

Buna ek olarak, şiddetli baş ağrısı ya da göz ağrısı, bulantı, bulanık görme ya da ışık çevrelerinde oluşan halkalar akut açı kapanması glokom ataklarında belirtiler olabilir. Eğer bu belirtiler ile karşılaşıyorsanız hemen doktorunuza başvurun.

Glokomun Nedenleri

Göz içinde oluşan basınç, her zaman olmasa da, glokomu oluşturan optik sinir hasarıyla ilintilidir. Göz içi basıncı gözden içeri ve dışarı akan sıvı artışından kaynaklanır.

Normalde sıvı gözden drenaj sistemiyle irisin ve korneanın birleştiği açıyla akarak çıkar. Drenaj sistemi düzgün çalışmazsa, sıvı gözden normal hızıyla çıkamaz ve göz basıncı oluşur.

• Birincil (Primer) Açık Açılı glokom

Birincil açık açılı glokomda, kornea ve iris ile sağlanan drenaj açısı açık kalır, fakat oluşan açıda drenaj kanalları kısmen engellenir, bu da sıvının gözden yavaş boşalmasına sebep olur.  Bu durum sıvının göze baskı yapmasına ve göz basıncının aşamalı olarak artmasına neden olur.

Göz sinirinde oluşan hasar belirtilere ve acıya sebep olmaz ve çok yavaş gerçekleşerek fark edilmeden büyük oranda görme kaybına neden olabilir. Birincil açık açılı glokomun asıl nedeni halen bilinmemektedir.

• Açı Kapanması Glokomu

Açı kapanması glokomu, irisin ileri doğru çıkıntı yapmasıyla kornea ve iristen oluşan drenaj açısını engellemesiyle oluşur.  Sonuç olarak, sıvı gözden düzenli şekilde akamaz ve göz basıncı aniden artar. Açı kapanması glokomu genellikle aniden oluşsa da aşamalı olarak da oluşabilir.

Drenaj açısının çok dar olduğu bazı insanlarda açı kapanması glokomu gelişme riski vardır.

Eğer drenaj açısı dar ise, göz bebeğindeki ani büyüme akut açı kapanması glokomunu tetikleyebilir.

• Normal tansiyon glokomu

Normal tansiyon glokomunda, optik sinir hasar görür. Fakat göz basıncı normal seviyesinde kalır. Doktorlar tarafından neden gerçekleştiği anlaşılmayabilir. Optik siniriniz çok hassas olabilir ya da optik sinire kan akışı az olabilir. Kan akışındaki bu eksiklik damar tıkanıklığından ya da kan akışını sınırlayan başka bir rahatsızlıktan kaynaklanabilir.

• Doğumsal Glokom

Bazı bebeklerde ve çocuklara glokom teşhisi konulabilir. Nadir de olsa, bazı çocuklar glokom ile doğabilir, glokom bebekliğin ilk yıllarında ya da 4-5 yaşlarında da gelişebilir. Çocuklar genellikle herhangi bir belirti göstermez. Bebeklerde açı engellenmesinden ya da başka rahatsızlıklardan oluşan optik sinir hasarı gerçekleşebilir.

Glokomun Risk Faktörleri

• Göz içi basıncı: Eğer göz içi basıncınız normalden daha yüksekse, glokom gelişme riski yüksektir.
• Yaş: 60 yaş üzerinde glokom riski yüksektir. 40 yaşın üzerinde is açı kapanması riski vardır.
• Aile geçmişi: Eğer aynı ailede glokom geçmişi olan bir birey varsa, diğer bireylerde de glokom gelişme ihtimali yüksektir. Glokom genetik bağ içerebilir, yani bazı genlerdeki bozukluk bu bireyleri hastalığa daha hassas hale getirebilir. Olgunlaşmamış açık açılı glokomun bir formu genetik bozukluklara bağlı olduğu açıkça belirtilmiştir.
• Sağlık durumu: Diyabet, kalp rahatsızlıkları, yüksek kan basıncı gibi sağlık durumları glokom gelişme riskini arttırabilir.
• Diğer göz rahatsızlıkları: Şiddetli göz yaralanmaları göz basıncını arttırabilir. Diğer göz rahatsızlıkları, göz tümörü, retina dekolmanı, göz iltihabı gibi, glokom gelişme riskini arttırabilir. Ayrıca bazı göz ameliyatları glokomu tetikleyebilir.  Buna ek olarak, miyop ve hipermetrop da glokom gelişmesine sebep olabilir.

Glokomun Komplikasyonları

Eğer tedavi edilmezse, glokom ilerleyen görme kaybına neden olur ve normalde şu aşamalarla gerçekleşir:

• Çevresel görüşte kör noktalar
• Sınırlı görme
• Tamamen körlük

Glokom Testleri ve Teşhis

Doktorunuz sağlık geçmişinizi inceleyebilir ve kapsamlı bir tedavi gerçekleştirebilir.

Doktorunuz glokom teşhisi için çeşitli testler gerçekleştirebilir:

• Göz içi basıncı ölçümü: Tonometre göz içi basıncınızı ölçen basit ve acısız bir işlemdir. Genellikle glokom teşhisi için yapılan ilk işlemdir.
• Optik sinir hasarı için yapılan test: Optik sinir hasarı için, gerekli gereçler vasıtasıyla direk olarak göz bebeğinden gözün arkası kontrol edilir. Bu işlem glokom başlangıcı için bazı şeyleri ortaya çıkarabilir.
• Görüş alanı testi: Glokomdan dolayı görüş alanınızın etkilenip etkilenmediğini kontrol etmek amacıyla doktorunuz özel bir test uygulayabilir.
• Görsel duyarlılık: Doktorunuz belli bir uzaklıktan görüşünüzü test edebilir.
• Kornea kalınlığı testi: Bu test glokom teşhisi için önemli bir rol oynar. Eğer kalın bir korneaya sahipseniz, glokomunuz olmasa dahi göz basıncınız normalden yüksek çıkabilir. Aynı şekilde, eğer ince bir korneaya sahipseniz, göz basıncınız normal çıksa dahi glokomunuz olabilir.
• Diğer testler: Açık açılı glokom ve açı kapanması glokomunu ayırt etmek için, doktorunuz goniyoskopi tekniği denilen bir yöntemle gözünüze bir lens yerleştirerek gözünüzdeki drenaj açısını kontrol edebilir.

Glokom Tedavisi ve İlaçlar

Glokom tedavisinin amacı gözünüzdeki basıncı düşürmektir. Hastalığınızı tedavi etmek için, doktorunuz gözünüzdeki basıncı düşürebilir, gözünüzdeki sıvı drenajını arttırabilir veya gözünüzde oluşan sıvı miktarını düşürebilir.

Glokom iyileştirilemez ve gözünüzde oluşan hasar geri çevrilemez. Fakat glokomun erken teşhisinde, tedavi ve düzenli kontroller görme kaybını engelleyebilir. Eğer görme kaybı gerçekleştiyse, tedavi daha ileride oluşacak olan görme kaybını yavaşlatabilir veya durdurabilir.

• Göz damlaları

Glokom tedavisi genellikle göz damlaları ile başlar. Göz damlalarını verildiği gibi kullanmaya dikkat edin. Aksi takdirde, optik sinir hasarı kötüleşebilir. Eğer doktorunuz birden fazla damla verdiyse, bu damlalar arasında ne kadar zaman beklemek zorunda olduğunuzdan ve bu damlaları ne kadar zaman kullanmanız gerektiğinden emin olun. Çünkü bazı göz damlaları kan dolaşımına karışır, bundan dolayı bazı yan etkiler doğabilir. Göz damlalarının kan dolaşımına karışmasını minimize etmek için göz damlasını kullandıktan sonra gözünüzü 1-2 dakika kapalı tutun.

• Ağız yoluyla alınan ilaçlar

Eğer göz damlaları göz basıncınızı istenen seviyeye getirmezse, doktorunuz ilaç tedavisi uygulayabilir. Bu ilaç tedavisi sık sık idrar çıkarma, el ve ayak parmaklarında karıncalanma, depresyon, mide bulantısı ve böbrek taşı gibi yan etkilere yol açabilir.

• Ameliyat

Eğer ilaç tedavisi yanıt vermezse, ameliyat gerekebilir. Bazen ilk seferde uygulanan ameliyat göz basıncınızı düşürmeye yetmez. Göz damlası kullanmaya devam etmeniz gerekebilir ya da başka bir işlem gerekebilir.

Glokom ameliyatından dolayı enfeksiyon, iltihap, kanama, normalin üstünde veya altında göz basıncı ve görme kaybı gibi komplikasyonlar oluşabilir. Ameliyat ayrıca katarakt gelişimini hızlandırabilir. Bu komplikasyonların birçoğu tedavi edilebilir.

Glokom ameliyatı için uygulanabilecek yöntemler:

a.Lazer Ameliyatı: Açık açılı glokomu tedavi etmek için ayakta tedavi işlemi diye adlandırılan lazer trabeküplasti uygulanabilir. Uyuşturucu bir göz damlası damlatıldıktan sonra, doktorunuz tıkanmış olan drenaj kanalarını lazer ile açar ve sıvının gözden boşaltılmasına yardımcı olur.

Doktorunuz ilerleyen haftalarda göz basıncınızı düzenli olarak kontrol eder. Ameliyatın tam olarak etki etmesi birkaç haftayı bulabilir.

Lazer tedavisi ilk başta göz basınıcını düşürmeye yardımcı olsa da, ilerleyen zamanlarda göz iç basıncı tekrar artabilir.

b. Lazer Filtrasyon Ameliyatı: Eğer göz damlaları ve lazer ameliyatı göz basıncını düşürmeye yardımcı olmazsa, trabeküloktomi denilen bir ameliyat yöntemine gerek duyabilirsiniz.

Doktorunuz göz sklerasında küçük bir delik açar ve korneadan küçük bir göz dokusu alarak sıvının gözden boşalmasını sağlar. Sonuç olarak, göz basıncı düşmüş olur.

Bu ameliyat bir gözde uygulanır. Eğer gerekliyse, birkaç hafta sonrasında diğer gözde de ameliyat uygulanabilir.

Gözdeki delik zamanla iyileştiğinden ve optik sinirde oluşan diğer değişikliklerden dolayı daha sonra farklı tedavilere ihtiyaç duyabilirsiniz.

c.Drenaj implantı: İleri seviye ve ikincil glokom sahibi hastalar veya glokom sahibi çocuklar drenaj implantı için uygun olabilir. Bu işlemde, sıvının gözden boşaltılması amacıyla göze küçük bir tüp yerleştirilir ve göz basıncı düşürülür.

• Akut açı kapanması glokomu tedavisi 

Akut açı kapanması glokomu acil bir medikal durumdur. Bu teşhis konulmuş ise, göz basıncını düşürmek için acil tedaviye ihtiyacınız var demektir. Bu durum genellikle ilaç tedavisi ve başka işlemler gerektirir.

Glokomu Önlemek İçin

Eğer glokomunuz varsa bu tavsiyeleri takip edebilirsiniz:

• Sağlıklı yemek yiyin: Sağlıklı yemek yemek glokomunuzu kötüleşmekten korumaz fakat çeşitli vitaminler ve besinler görüşünüzü kuvvetlendirebilir.
• Spor yapın: Düzenli egzersiz yapmak açık açılı glokomda göz basıncını düşürebilir.  Düzenli bir egzersiz programı için doktorunuza danışabilirsiniz.
• Kafein limitini düşürün: Yüksek oranda kafein göz basıncını arttırabilir.
• Yüksek oranda sıvı tüketmeyin: Kısa bir zaman içerisinde yüksek oranda sıvı tüketmek göz basıncını arttırabilir.