KOAH

KOAH Nedir? Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı, hava akışını engelleyen ve nefes almayı zorlaştıran bir takım akciğer hastalıklarını kapsayan bir hastalıktır.

Amfizem ve kronik bronşit, koah hastalığından oluşan en yaygın iki durumdur. Kronik bronşit, ciğerlerinize hava taşıyan bronş kanallarının iltihapla kaplanmasıdır. Amfizem, akciğerlerde küçük hava geçitleri sonunda hava kesesi, yavaş yavaş yok edildiğinde meydana gelir. Koah hastalığının ciğerlerinize verdiği zarar tersine döndürülemez, ancak tedavi kontrol belirtilerine ve daha fazla zararı azaltmaya yardımcı olabilir.

KOAH Belirtileri Nelerdir?

KOAH belirtileri genel olarak önemli derecede akciğerlerde hasar oluşmasına kadar ortaya çıkmaz, ve zamanla daha da kötüye doğru yol alır. Kronik bronşit için, iki yıl üst üste en az 3 ay boyunca sahip olduğunuz öksürük başlıca belirtisidir. Diğer belirtiler:

• Özellikle fiziksek aktiviteler esnasında nefes yetersizliği
• Hırıltılı solunum
• Göğüs sıkışması
• Ciğerlerde oluşan yoğun balgamdan dolayı sabah kalktığınızda boğazınızı temizleme gereği duymanız
• Açık, beyaz, yeşilimsi veya sarı olabilen tükürük üreten kronik öksürük
• Tırnak yatağında veya dudaklarda mavilik
• Sık sık solunum yolu enfeksiyonu
• Enerji düşüklüğü
• Belirlenemeyen şekilde kilo kaybı

KOAH Sebepleri Nelerdir?

Başlıca sebebi sigara içmektir. Ancak, koah genel olarak ısınma için yakıta ve iyi havalandırılmayan evlerde yemek pişirmeye maruz kalan kadınlarda meydana gelir. Yalnızca yaklaşık yüzde 20 oranında kronik sigara içicilerde koah hastalığının ortaya çıktığı görülür. Bazı sigara tüketicilerinde ise akciğer rahatsızlığı görülmez.

KOAH'tan Akciğerleriniz Nasıl Etkilenir?

Hava trakeden (soluk borusu) aşağı doğru süzülerek 2 geniş boruya (bronşlar) ayrılır ve akciğerlerinize ulaşır. Akciğerlerinizde bu borular daha fazla küçük borulara (bronşçuk) ayrılır ve gruplar halindeki hava keseciklerine (alveol) ayrılır. Alveollerin çok ince duvarları vardır ve çok ince damarlardan (kılcal damarlar) oluşurlar. Nefes alarak aldığınız oksijen kan sisteminize buradan girer. Aynı zamanda karbondioksit dışarı verilir.

Akciğerleriniz bronşiyal tüplerinizin doğal elastikiyeti ile çalışır ve hava vücudunuzdan dışarı atılır. KOAH bu elastikiyeti etkiler ve nefes aldıktan sonra bir kısım hava akciğerlerinizde kalır.

Hava Kanalı Obstrüksiyonunun Nedenleri

• Anfizem. Bu hastalık hava keseciklerin duvarlarının ve elastik fiberlerin yıkımına sebep olur. Küçük hava yolları siz nefes verince çökerler
• Kronik bronşit. Bu hastalıkta bronşiyal tüpleriniz iltihaplanır ve daralır. Daha sonra akciğerleriniz daha fazla mukus üreterek daralan bu tüpleri bloke ederler. Nefes yollarınızı açmak için kronik bir öksürük gelişir.

Sigara içme ve diğer rahatsızlıklar

Vakaların büyük çoğunluğunda, KOAH hastalığına neden olan akciğer hasarı, uzun süreli sigara içmeden dolayı sebep olmuştur. Ancak, hastalık için genetik bir yatkınlık gibi bazı diğer faktörler de koah rahatsızlığının ortaya çıkmasından rol oynar. Sigara veya duman, hava kirliliği, pasif içicilik, pipo veya nargile içmek gibi durumlar da koah hastalığına neden olabilir.

Alfa-1-antitripsin eksikliği

Koah hastalığına sahip olan kişilerin yaklaşık %1’inde, Alfa-1-antitripsin eksikliğinin sebep olduğu genetik hastalığının sonucunda koah hastalığı görülür. Alfa-1-antitripsin, karaciğerde üretilir ve akciğerlere yardım etmek için kan dolaşımında saklanır. Karaciğer hasarı, sadece uzun süreli sigara içen kişilerde görülmekle kalmamakta, bebek ve çocuklarda da oluşabilir.

Koah Hastalığının Risk Faktörleri Nelerdir?

• Sigara dumanına maruz kalmak. Koah hastalığının başlıca riski uzun süreli sigara tüketimidir. Puro içenler, esrar içen ve sigara dumanına büyük miktarda maruz kalan kişiler de risk altındadır.
• Sigara tüketen astım hastaları.
• Toz ve kimyasal maddelere mesleki maruziyet.
• Yaş.  Koah rahatsızlığı yıllar içinde yavaş yavaş gelişir. Bu nedenle, belirtiler başladığında, çoğu kişi en az 35-40 yaşına sahiptir.
• Genetik.  Genetik bir rahatsızlık olarak bilinen Alfa-1-antitripsin eksikliği, koah hastalığının bazı durumlarının kaynağıdır. Diğer genetik faktörler muhtemel olarak sigara içen kişileri hastalığa daha elverişli hale getirir.

KOAH Komplikasyonları

• Solunum yolu enfeksiyonu
• Yüksek kan basıncı
• Kalp problemleri
• Akciğer kanseri
• Depresyon. Zor bir şekilde nefes alıp verme, sizi eğlenerek yaptığınız işlerden alıkoyabilir ve ciddi bir rahatsızlıkla uğraşmak sizi depresyona doğru sürükleyebilir.

 Testler

• Solunum fonksiyon testleri. Spirometri en çok bilinen akciğer fonksiyon testidir. Bu test esnasında geniş spirometreye bağlı geniş bir tüpe üflemeniz beklenir. Bu cihaz akciğerlerinizin ne kadar hava tuttuğunu ve ne kadar hızla üfleyebildiğinizi ölçer.
• Göğüs Röntgeni. Bir akciğer grafisi anfizemi –KOAH’ın en önemli sebebi- gösterebilir.
• CT tarama. Tomografi çekimi anfizemi görmede ve ameliyatın gerekli olup olmadığı konusuna yardımcı olur.
• Arter kan gazı analizi. Bu kan testi, akciğerlerinizin kanınıza ne kadar iyi bir şekilde oksijen taşıyıp, karbon dioksit attığını göstermek için yapılır.

KOAH Tedavisi ve İlaçları

KOAH Teşhisi konması dünyanın sonu değildir. Hastalığın tüm evrelerinde belirtileri kontrol altına alan tedaviler vardır.

Sigarayı bırakın KOAH Tedavisi’nin ilk basamağı sigarayı bırakmaktır. KOAH’ı daha kötüye gitmesini engelleyecek tek yoldur.

İlaçlar KOAH’ın belirtilerini ve komplikasyonlarını azaltmak için doktorlar bir çok tedavi kullanır.Düzenli olarak bazı ilaçlar kullanabilirsiniz.

• Bronkodilatörler. Bu ilaçlar –genellikle inhalerin içinde gelirler- hava kanallarınızda ki kasları rahatlatırlar. Öksürüğü ve kısa soluk alıp vermeyi geçirirler. Durumunuza göre kısa dönem veya uzun dönem bronkodilatörler kullanabilirsiniz.
• İnhale kortizon. İnhale kortikostereoidler hava kanalı enfeksiyonunu ve eksaserbasyon azaltabilirler.
• Kombine inhalerler. Bazı tedaviler bronkodilatörleri ve inhale kortizonları birleştirir.
• Oral kortizon. Ağır durumu olanlar için ağız yoluyla kortizon kullanımı gerekebilir.
• Phosphodiesterase-4 inhibitörleri. KOAH için yeni onaylanmış bir tedavidir, roflumilast (Daliresp). Bu ilaç hava kanalı enfeksiyonunu azaltarak onları rahatlatır.
• Teofilin. Solumayı düzenleyerek eksaserbasyonu azaltan oldukça ucuz bir ilaçtır.
• Antibiyotikler. Bronşit, zatüre ve grip KOAH semptomlarını arttırabilir. Antibiyotikler bu gibi durumlarda eksaserbasyonu azaltmak için kullanılırlar.

Akciğer Terapileri

• Oksijen terapileri. Eğer kanınızda yeterli miktarda oksijen yoksa oksijen terapisi uygulanabilir.

Eksaserbasyon ile Başa Çıkabilme Tedavi devam ederken bile eksaserbasyonun şiddetlendiği günler veya haftalar olabilir. Buna akut eksaserbasyon denir ve düzgün tedavi edilmezse akciğer yetmezliğine kadar gidebilir. Eksaserbasyonlar solunum yolu enfeksiyonu, hava kirliliği, veya başka tetikleyicilerden dolayı olabilir. Nedeni ne olursa olsun doğru tedavi edilmelidir.

Eksaserbasyonlar başladığında başka ilaçlara (antibiyotik, kortizon), oksijen desteği veya hastanede tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz.

Ameliyat Ciddi Amfizem durumlarında ve ilaçların etki etmediği durumlarda ameliyat düşünebilirsiniz.

• Akciğer Volüm Düşürme Ameliyatı. Bu ameliyatta cerrah zarar görmüş akciğer bölümlerini alır. Bu operasyon göğüs kafesinizde yer açılmasını sağlar ve diyaframınız daha iyi çalışır. Bazı insanlarda bu ameliyat yaşam kalitesini oldukça arttırır.
• Akciğer nakli (transplantasyonu). Spesifik kriterlere uyan kişilerde nakil düşünülebilir. Transplantasyon nefes alma kabiliyetinizi oldukça arttırabilirve yeniden aktif olabilirsiniz fakat bu ameliyatın önemli riskleri vardır, organ reddi ve hayatınız boyunca kullanmak zorunda olduğunuz ilaçlar gibi.

Hayat Tarzı ve Ev Tedavileri

• Nefes alışınızı kontrol edin. Doktorunuzla veya nefes alma terapistiniz ile gün içerisinde daha verimli nasıl nefes alabileceğinizi konuşun. Ayrıca nefes alma pozisyonu ve rahatlama tekniklerini de atlamayın.
• Nefes kanallarınızı temizleyin. KOAH yüzünden havanın geçtiği kanallarda mukus birikir. Kontrollü öksürme, su içme ve hava nemlendirici ile bu sorunu aşabilirsiniz.
• Spor yapın. Düzgün nefes alıp veremiyorken spor yapmak zor gelebilir fakat düzenli egzersiz ile vücudunuzun dayanıklılığını artırarak nefes alma kaslarınızı geliştirirsiniz.
• Sağlıklı yiyecekler tüketin. Sağlıklı yiyecekler gücünüzü geri kazanmanızı sağlar. Eğer kilo kaybınız fazla ise diyetiyeniniz size bir liste hazırlayacaktır.
• Sigara içmeyin ve hava kirliliği olan yerlerden sakının. Sigarayı bırakmanın yanında başkalarının sigara içtiği ortamlardan da sakınmak gerekir. Diğer hava kirliliklerinden de kaçının.
• Doktorunuzu düzenli olarak ziyaret edin. İyi hissediyor olsanız dahi doktor randevularınızı atlamayın. Akciğer fonksiyonunuzun takip edilmesi çok önemlidir.

Başa Çıkma ve Destek

KOAH ile yaşamak bir savaştır, özellikle de nefesinize hakim olmakta. Daha önce yaptığınız bir çok aktiviteyi sürdürmeyi bırakabilirsiniz. Hayat değişikliklerinize ailenizin ve arkadaşlarınızın uyması zorlaşabilir.

Korkularınızı ailenizle ve arkadaşlarınızla paylaşmanız size yardımcı olabilir. Destek gruplarına katılarak başkalarının tecrübelerini dinleyebilirsiniz.

Korunma

Diğer hastalıklardan farklı olarak KOAH’ın sebebi genellikle aynıdır, Sigara. KOAH’tan korunmanın en iyi yolu hiç sigara içmemektir veya sigarayı bırakmaktır.

Eğer uzun süredir sigara içiyorsanız bu basit cümleleri uygulamak size kolay gelmeyebilir, ama deneyin. Bir kaç kez deneyip başarısız olduysanız denemeye devam edin.

Ayrıca kimyasal dumana ve toza maruz kalmak da KOAH’ın risk faktörüdür. Eğer bu tarz bir işiniz var ise süpervizörünüze söyleyerek önlemler alın.