Kronik Böbrek Yetmezliği Nedir? Kronik böbrek yetmezliği olarak da bilinen kronik böbrek hastalığı, böbrek fonksiyonlarının aşamalı bir şekilde kaybı olarak tanımlanır. Böbrekleriniz, kanınızdaki atıkları ve aşırı sıvıyı filtreler. Kronik böbrek hastalığı ileri bir seviyeye ulaştığında, sıvının tehlikeli seviyeleri, elektrolitler ve atıklar vücudunuzda birikebilir.
Kronik böbrek hastalığının ilk seviyelerinde, az miktarda belirti ve semptomlara sahip olabilirsiniz. Kronik böbrek hastalığı, böbrek fonksiyonlarını büyük ölçüde yitirene kadar ortaya çıkmayabilir.
Kronik böbrek hastalığı için tedavi, böbrek hasarı ilerlemesinin yavaşlatılmasına odaklanır. Kronik böbrek hastalığı, yapay filtreleme olmadan ölümcül olan, böbrek yetmezliğinin son aşamasına kadar ilerleyebilir.
Semptomları Nelerdir?
Eğer böbrek zararı yavaş bir şekilde ilerlerse, hastalığın belirti ve semptomları zamanla gelişir. Bunlar:
- Bulantı
- Kusma
- İştah kaybı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Uyku sorunları
- İdrarda değişiklik
- Zihinsel sorun
- Kas seyirmesi ve kramplar
- Hıçkırık
- Ayak ve ayak bileğinde şişlik
- Kalıcı kaşıntı
- Eğer kalp zarının etrafında sıvı birikimi oluştuysa göğüs ağrısı,
- Eğer sıvı akciğerlerde birikmiş ise, nefes darlığı
- Kontrolü zor olan yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
Belirti ve işaretler genel olarak spesifik değildir, başka bir deyişle, belirtiler diğer hastalıklardan dolayı oluşmuş da olabilir. Ve böbrekleriniz büyük ölçüde adapte olabildiği ve kaybolan fonksiyonların yerini tutabildiği için, belirti ve semptomlar, geri dönüşü olmayan zarar meydana gelene kadar ortaya çıkmayabilir.
Sebepleri Nelerdir?
Kronik böbrek hastalığı, bir hastalık veya durum böbrek fonksiyonuna zarar verdiinde meydana gelir. Bu hastalık ve durumlar:
- Tip 1 ve tip 2 diyabet
- Yüksek kan basıncı
- Böbreğin süzme ünitelerinin iltihabı olan glomerülonefrit
- Böbreğin tubüllerinin ve çevresindeki yapıların iltihaplanması olan interstisyel nefrit
- Polikistik böbrek hastalığı
- Büyümüş prostat, böbrek taşları ve bazı kanserlerin olduğu durumlardan üriner sistemin tıkanıklığı
- Böbreklerinize doğru geri giden idrarın neden olduğu bir durum olan vezikoüreteral reflü
- Piyelonefrit olarak da adlandırılan tekrarlayan böbrek enfeksiyonu
Risk Faktörleri Nelerdir?
- Diyabet
- Yüksek kan basıncı
- Kalp hastalığı
- Sigara
- Obezite
- Yüksek kolestrol
- Aile geçmişinde böbrek hastalığı
- 65 yaşında veya daha yaşlı olmak
Komplikasyonları Nelerdir?
Kronik böbrek hastalığı neredeyse vücudunuzun her yerini etkileyebilir. Potansiyel komplikasyonlar:
- Kollarınızda ve bacaklarınızda şişmeye, yüksek kan basıncına veya akciğerlerinizde sıvı olmasına neden olan sıvı retansiyonu
- Kanınızda ani potasyum seviyesindeki artış
- Kalp ve damar hastalıkları
- Anemi
- Zayıf kemikler ve kemiklerin kırılma riski
- Cinsel dürtü ya da iktidarsızlık
- Konsantre olmanızda güçlük yaratabilen merkezi sinir sistemine zarar verme
- Enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getiren bağışıklık sistemi
- Kalbi saran kese-benzeri zar iltihabı olan perikardit
- Anne ve bebeğin gelişimi için riskler taşıyan gebelik komplikasyonları
- Sonunda diyaliz ya da hayatta kalmak için bir böbrek nakli gerektiren böbreklerinizin geri dönüşü olmayan bir şekilde zarar görmesi
Testleri ve Tanısı Nedir?
Kronik böbrek hastalığı olup olmadığını belirlemek için, şu gibi testler gerekebilir:
- Kan testi. Böbrek fonksiyon testleri, kanınızdaki kreatinin ve üre gibi atık ürünlerin seviyesine bakar.
- İdrar testleri. İdrar numunesinin analizi, kronik böbrek yetmezliğini işaret eden anormallikleri ortaya koymak için ve kronik böbrek hastalığının nedenini belirlemek için yardımcı olabilir.
- Görüntüleme testleri. Doktorunuz böbreklerin yapısı ve büyüklüğünü değerlendirmek için ultrason kullanabilir. Diğer görüntüleme testleri bazı durumlarda kullanılabilmektedir.
- Test için böbrek dokusu örneğinin alımı. Doktorunuz böbreğinizin doku örneğini almak için böbrek biyopsisini önerebilir. Böbrek biyopsisi genellikle uzun, ince bir iğne kullanılarak lokal anestezi ile yapılır. Böbrek biyopsisi, böbreklerdeki problemin nedenini belirlemek için laba gönderilir.
Tedavisi ve İlaçları Nelerdir?
Temeldeki soruna bağlı olarak, böbrek hastalığının bazı türleri tedavi edilebilir. Ancak çoğunlukla kronik böbrek hastalığının tedavisi yoktur. Genel olarak, tedavi, belirti ve semptomları kontrol etmeyi, komplikasyonları azaltmayı ve hastalığın yavaş ilerlemesini içerir. Eğer böbrekleriniz ciddi bir şekilde zarar gördüyse, böbrek yetmezliğinin son evresinin tedavisine ihtiyaç duyabilirsiniz.
Komplikasyonlara yapılan işlem
Böbrek hastalığının komplikasyonları sizi daha rahat etmek için kontrol edilebilir. Bu tedaviler:
- Yüksek tansiyon ilaçları. Böbrek hastası olan kişiler, ağırlaşan yüksek kan basıncına maruz kalabilirler. Doktorunuz kan basıncınızı azaltacak ve böbrek fonksiyonlarınızı koruyan ilaçlar verebilir. Yüksek kan basıncı ilaçları ilk olarak böbrek fonksiyonlarını azaltabilir ve elektrolit seviyesini değiştirebilir, bu nedenle, durumunuzu görüntülemek için sıklıkla kan testine ihtiyaç duyabilirsiniz. Doktorunuz büyük bir olasılıkla su hapı (idrar söktürücü) ve düşük tuz diyeti önerecektir.
- Düşük kolestrol seviyesi için ilaçlar. Doktorunuz kolesterol düşürmek için statin denilen ilaçlar önerebilir. Kronik böbrek hastalığına sahip olan kişiler genellikle, kalp hastalığı riskini arttıran zararlı kolestrolün yüksek seviyesine maruz kalırlar.
- Anemi tedavisi için ilaçlar. Bazı durumlarda, doktorunuz bazen demire ilave edilerek, eritropoietin hormonu takviyesi önerebilir. Eritropoietin takviyeleri kırmızı kan hücrelerinin daha fazla üretimine yardımcı olur.
- Şişikliği azaltmak için ilaçlar. Kronik böbrek hastalığı olan kişiler, vücutlarında sıvıları muhafaza edebilir. Bu bacaklarda şişmeye ve yüksek kan basıncına yol açabilir. Diüretik denilen ilaçlar, vücudunuzdaki sıvı dengesini korumaya yardımcı olabilir.
- Kemiklerinizi korumak için ilaçlar. Doktorunuz zayıf kemiklerinizi önlemek ve kırık riskini azaltmak için, kalsiyum ve D vitamini takviyesi verebilir. Ayrıca kireçlenme (kalsifikasyon)den dolayı oluşan zararlardan kan damarlarını korumak için, kanınızdaki fosfat miktarını düşürmek için ilaç alabilirsiniz.
- Kanınızdaki atıkları en aza indirmek için düşük bir protein diyeti. Vücudunuz besinlerden proteini işlediği için, böbreklerinizin kanınızdan filtrelemesi gereken atıklar üretir. Böbrekleriniz daha az çalışması için, doktorunuz daha az protein yemenizi önerebilir. Doktorunuz ayrıca, sağlıklı bir diyet yemek yerken protein alımını azaltmanız için yollar önerebilen bir diyetisyen ile görüşmenizi isteyebilir.
Son evredeki böbrek hastalığı için tedavi
Böbrekleriniz atıkları ve sıvıları temizleme durumunu takip edemez ve tam veya tama yakın böbrek yetmezliği gelişirse, böbrekleriniz hastalığın son evresine gelmiştir. Bu noktada, böbrekleriniz için diyaliz ya da böbrek nakli gerekebilir.
- Diyaliz. Böbrekleriniz artık işlevini yerine getiremez durumdaysa, diyaliz yapay olarak atık ürünleri ve ekstra sıvıları kanınızdan temizler. Hemodiyaliz, ekstra sıvıyı ve atıkları kanınızdan filtreyen makinadır. Periton diyalizi, karın içine yerleştirilen ince bir tüp, diyaliz solüsyonu ile karın boşluğunu doldurur. Bir süre sonra, diyaliz solisyonu vücudunuzdan atık maddelerin boşaltımını gerçekleştirir.
- Böbrek nakli. Böbrek nakli, cerrahi olarak vücudun içine bir donörden sağlıklı bir böbrek yerleştirilmesini içerir. Nakledilen böbrekler ölü veya canlı vericilerden gelebilir. Vücudunuzun yeni nakledilen organı reddetmemesi için hayatınızın sonuna kadar ilaç almanız gerekecektir.
Yaşam Tarzı ve Evde Bakım
Kronik böbrek hastalığının tedavisinin bir parçası olarak, doktorunuz böbreklerinizin yapması gereken işi sınırlamak ve böbreklerinizi desteklemek için özel bir diyet önerebilir. Durumunuza göre diyetisyeniniz sizden şunları isteyebilir:
- Tuzlu ürünlerden kaçının. Dondurulmuş yemekler, hazır çorbalar ve fast food gibi birçok hazır gıdalar dahil olmak üzere, tuzlu ürünlerden kaçınarak her gün sodyum tüketme miktarını düşürün. Tuzlu diğer gıdalar içinde tuzlu çerez, konserve sebze, işlenmiş etler ve peynirler bulunmaktadır.
- Düşük potasyum yiyecekleri seçin. Diyetisyeniniz, her öğünde düşük potasyum yiyecekleri tercih etmenizi önerebilir. Yüksek potasyum yiyecekler içinde muz, portakal, patates, ıspanak ve domates yer alır. Düşük potasyum gıdalarının içinde elma, lahana, havuç, yeşil fasulye, üzüm ve çilek bulunur. Birçok tuzlu yiyecek yerine geçen gıdalar potasyum içerdiğine dikkat edin, bu nedenle böbrek yetmezliğiniz varsa, bu gıdalardan kaçınmanız gerekir.
- Yediğiniz protein miktarını sınırlayın. Diyetisyeniniz günlük yemeniz gereken ortalama protein miktarını tahmin eder ve bu miktara dayanarak size tavsiyede bulunur. Yüksek proteinli gıdalar, yağsız et, yumurta, süt, peynir ve fasulye sayılabilir. Düşük proteinli gıdalar, sebze, meyve, ekmek ve tahıl gevrekleridir.
Nasıl Başa Çıkılır ve Nasıl Destek Alınır?
Konunan tanının gelecekte ne anlama geldiğini merak edebilirsiniz. Bu endişelerle başa çıkmak için, şu yöntemleri deneyebilirsiniz:
- Normal rutin hayatınıza devam edin. Rutin yaşamınıza devam etmeyi deneyin. Keyif aldığınız aktiviteleri yapın ve şartlarınız el verdiği sürece işinize devam edin. Bu durum, üzüntünüzşe başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
- Haftanın çoğu gününde aktif kalın. Doktorunuzun tavsiyesi ile, haftanın çoğu gününde en az 30 dakika fiziksel aktivite yapın. Bu şekilde, stres ve yorgunlukla başa çıkabilirsiniz.
- Güvendiğiniz bir kişiyle konuşun. Kronik böbrek hastalığı ile yaşamak sizi strese sokabilir, ve duygularınız hakkında konuşmak size yardımcı olabilir. İyi bir dinleyici olan bir arkadaşınızla ya da ailenizden biriyle bu durumu konuşabilirsiniz.
Nasıl Korunulur?
- Mümkün olduğunca ölçülü miktarda alkol tüketin. Eğer alkol tüketiyorsanız, ölçülü olmaya özen gösterin. Sağlıklı bir yetişkinde, bütün yaştaki kadınlar ve 65 yaş üstü erkekler için günde bir içkiden fazla alkol tüketmemek ve 65 ve 65 yaş altı erkekler için 2 içkiden fazla tüketmemek demektir.
- Reçetesiz ilaçlardaki söylenenleri takip edin. Asprin, ibuprofen ve asetaminofen gibi reçetesiz ağrı kesicileri kullanırken, açıklama kağıdındaki yazanları takip edin. Çok fazla ağrı kesici kullanımı böbreklere zarar yol açabilir ve böbrek rahatsızlığınız varsa ağrı kesici kullanmaktan kaçınmalısınız. Bu durumu doktorunuzla görüşmeniz gerekmektedir.
- Sağlıklı kiloyu koruyun. Eğer sağlıklı bir kiloda iseniz, haftanın çoğu gününde fiziksel olarak aktif kalarak bu durumu devam ettirin. Eğer kilo kaybetmeniz gerekiyorsa, doktorunuzla sağlıklı bir şekilde kilo kaybetmenin yollarını konuşun. Bu genellikle, fiziksel aktiviteyi arttırmayı ve alınan kalori miktarını azaltmayı içerir.
- Sigara içmeyin. Eğer sigara kullanıyorsanız, doktorunuzla sigarayı bırakmanın yöntemlerini konuşun.
- Doktorunuzun yardımı ile tıbbi durumunuzu yönetin. Eğer böbrek hastalığınızı arttıran bir hastalığınız veya durumunuz varsa, doktorunuzla bu durumu kontrol altına almayı deneyin.
