Sedef Hastalığı (Psoriasis) Nedir? Sedef deri hücrelerinin yaşam döngüsünü etkileyen yaygın bir deri hastalığıdır. Sedef hastalığı, hücrelerin deri yüzeyinde hızla birikmesine, sık olarak kaşınan gümüş rengi pullara ve bazen ağrılı küçük kırmızı yaralara neden olur.
Sedef hastalığı kalıcı ve uzun süren bir hastalıktır. Sedef hastalığı ilerlemeye başladığında regl döneminiz başlayabilir.
Bazı kişiler için, sedef hastalığı sadece bir rahatsızlıktır. Bazı kişiler için ise özellikle eklem iltihabı ile olduğunda etkisizleştirmedir. Eklem iltihabı için tedavi bulunmamaktadır, ancak sedef hastalığının tedavisi büyük ölçüde rahatlama sağlayabilir. Reçetesiz kortizon kremi kullanma ve az miktarda güneş ışığına maruz kalma gibi yaşam ölçütleri sedef hastalığınızın belirtilerini arttırabilir.
Sedef Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Sedef hastalığının belirtileri ve bulguları kişiden kişiye değişebilir:
- Gümüş pullarla kaplı derideki kırmızı lekeler
- (Genellikle çocuklarda görülen) küçük pullanmış noktalar
- Kanayabilir kuru ve çatlak bir cilt
- Kaşıntı yanma veya ağrı
- Kalınlaşmış, çukurlu ve çıkıntılı tırnaklar
- Şişmiş ve sert eklemler
Sedef yaraları, kepeğimsi pullu birkaç benekten, büyük alan kaplayan büyük isiliklere uzanabilir. Sedefin hafif vakaları sıkıntı olabilir; daha şiddetli durumlarda ağrılı, kötü ve etkisiz halde olabilir.
Birkaç tip sedef hastalığı bulunur:
- Plak sedef.En yaygın türdür, plak sedef, gümüş pullarla kaplı kuru, kabarık, kızarık cilt lezyonlarına (plaklar) neden olur. Plaklar kaşıntı veya ağrılı olabilir ve genital ve ağız içindeki yumuşak doku da dahil olmak üzere vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Vücudunuzda birkaç veya çokça plak olabilir, ve ciddi durumlarda, eklemlerinizin çevresindeki deriniz çatlayabilir ve kanayabilir.
- Tırnak sedef. Sedef, çukurlaşma, anormal tırnak büyümesi ve renk değişikliği şeklinde ayak ve el tırnaklarını etkileyebilir. Sedefli tırnaklar gevşek hale gelebilir ve tırnak yatağından ayrılabilir. Ciddi vakalarda tırnak düşmesine neden olabilir.
- Saç derisinde olan sedef. Saç derisi üzerinde sedef, gümüş-beyaz pullarla, kırmızı, kaşıntılı alanlar olarak görünür. Özellikle saç derinizi kaşıma sonrasında, saçınızda ya da omuzlarınızda ölü derinin pullarını görebilirsiniz.
- Benekli sedef. Bu öncelikle 30 yaşından daha genç olan insanları etkiler ve genellikle strep boğaz gibi bir bakteriyel enfeksiyon ile tetiklenir. Benekli sedef, gövde, kollar, bacaklar ve kafa derisi üzerinde küçük, su damlası şeklinde yaralar ile işaretlenmiştir. Yaralar ince bir pul ile kaplıdır ve tipik plaklarda olduğu gibi kalın değildir.
- Ters sedef. Genellikle meme altında, genital bölge etrafında, kasık ve koltukaltı deriyi etkileyen ters sedef hastalığı, kırmızı pürüzsüz yaralara ve iltihaplı cilde neden olur. Bu aşırı kilolu kişilerde daha yaygındır ve sürtünme ve terleme ile kötüleşir.
- Püstüler sedef. Çok yaygın olmayan bu sedef türü, el, ayak ya da parmak uçları üzerinde yaygın yaralarda veya daha küçük alanlarda meydana gelebilir. Genellikle hızlı bir şekilde cildiniz hassas ve kırmızı hale geldikten saatler sonra iltihaplı su kabarcıklarıyla ortaya çıkar. Kabarcıklar, bir veya iki gün içinde kurumaya başlayabilir ancak her birkaç gün veya haftadan sonra yeniden görünebilir.
- Eritrodermik sedef. Sedef hastalığının en yaygın türüdür. Eritrodermik sedef, tüm vücudunuzu aşırı şekilde yakan veya kaşındıran kırmızı pul pul kızarıklıklarla kaplayabilir. Bu, kortikosteroidler ve diğer ilaçlardan dolayı, kötü bir şekilde kontrol edilen başka bir sedef türünden dolayı veya ağır güneş yanığından dolayı tetiklenebilir.
- Sedefsel eklem iltihabı. İltihaplı, pullu bir cilde ek olarak, eklem iltihabı, çukurlaşmış, rengi değişmiş tırnaklara ve tipik eklem iltihabı olan şiş ve ağrılı eklemlere neden olur. Aynı zamanda, konjonktivit gibi enflamatuar göz hastalıklarına yol açabilir. Semptomlar hafiften şiddetli olana doğru değişiklik gösterir ve sedefsel eklem iltihabı herhangi bir eklemi etkileyebilir.
Sedef Hastalığının Sebepleri Nelerdir?
Sedef hastalığı nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak genetik duyarlılığa sahip kişilerde, bağışıklık sistemi ve çevre ile olan etkileşimi ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Daha spesifik olarak, kilit bir hücre olan T lenfosit veya T hücresi olarak adlandırılan beyaz kan hücresinin bir türüdür. Normalde, T hücreleri virüs ya da bakteri gibi yabancı maddeleri algılamak ve defetmek için vücutta seyahat ederler. Eğer sedef hastalığınız varsa, bir yaranın iyileşmesine yardım ediyormuş gibi veya bir enfeksiyonla mücadele ediyormuş gibi, T hücreleri, yanlışlıkla sağlıklı cilt hücrelerine saldırır.
Aşırı aktif T hücreleri, diğer bağışıklık tepkilerini tetikler. Etkileri, plaklar çevresindeki derideki kan damarlarının açılmasını ve diğer beyaz kan hücrelerinin artışını da içerir. Bu değişiklikler, hem sağlıklı cilt hücrelerinin artışının hem de daha çok T hücreleri ve diğer beyaz kan hücrelerinin artışının sonucudur.
Sedef hastalığını tetikleyen unsurlar:
- Strep boğaz ya da pamukçuk gibi enfeksiyonlar
- Kesik veya sıyrık gibi, böcek ısırığı veya şiddetli bir güneş yanığı gibi deri zedelenmesi
- Stres
- Soğuk hava
- Sigara içme
- Aşırı alkol tüketimi
- Bipolar hastalık için tavsiye edilen lityum içeren gibi bazı ilaçlar
Sedef Hastalığının Risk Faktörleri Nelerdir?
- Aile geçmişi. Belki de sedef hastalığı için en önemli risk faktörü aile geçmişinde daha önce sedef hastalığı geçiren bir kişini olması. Her ne kadar bu durum hafife alınabilir olsa da yaklaşık sedef hastalığı olan %40 kişinin ailesinde daha önceden sedef hastalığı geçirmiş bir birey bulunmaktadır.
- Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar. HIV olan insanların sedef hastalığı geliştirme olasılığı, sağlıklı bir bağışıklık sistemi olan insanlardan daha yüksektir.
- Stres. Stres bağışıklık sistemini etkileyebileceğinden dolayı, yüksek stres seviyeleri sedef riskini artırabilir.
- Obezite. Fazla kilo, ters sedef hastalığı riskini artırır. Buna ek olarak, sedef hastalığı ile bağlantılı her türlü plaklar genellikle deri katlanmaları ve kıvrımları ilerlertir.
- Sigara. Sigara, sadece sedef riskini artırırmayıp aynı zamanda hastalığın şiddetini artırabilir. Sigara aynı zamanda hastalığın başlangıç gelişiminde rol oynayabilir.
Sedef Hastalığında Karşılaşılan Komplikasyonlar Nelerdir?
Sedefin yerine ve türüne ve hastalığın ne kadar yaygın olduğuna bağlı olarak, sedef hastalığı komplikasyonlara neden olabilir.
- Şiddetli püstüler psoriasis durumunda sıvı ve elektrolit dengesizliği
- Benlik saygısında düşüklük
- Depresyon
- Stres
- Kaygı
- Sosyal izolasyon
Eğer sedef hastalığınız varsa, metabolik sendrom, yüksek tansiyon, yüksek kan basıncı ve yüksek insülin seviyesi gibi hastalıkları geliştirme riskine sahipsinizdir. Ayrıca enflamatuar bağırsak hastalığı, kalp-damar hastalığı ve kanser gibi rahatsızlıkları da geliştirme riskine sahipsinizdir.
Ayrıca, eklem iltihabı, ağrılı ve günlük yaşantınızda size engel olabilir. İlaçlara rağmen, eklem iltihabı eklemlerinizin zarar görmesine neden olabilir.
Sedef Hastalığının Tanı ve Testleri Nedir?
- Fiziki muayene ve tıbbi geçmiş. Doktorunuz genellikle tıbbi geçmişinizi öğrenerek ve cilt, saç derisi ve tırnaklarınızı inceleyerek sedef hastalığınızı teşhis edebilir.
- Cilt biyopsisi. Nadiren, doktorunuz sedef hastalığının türünü belirlemek ve diğer hastalıkları ortadan kaldırmak için derinizden mikroskopta incelenmesi için ufak bir örnek alır.
Sedef gibi görülebiliecek diğer koşullar:
- Seboreik dermatit. Bu tür cilt iltihabı, yağlı, pullu, kaşıntılı, kırmızı deri ile karakterizedir. Sıklıkla sırt, yüz, üst göğüs gibi vücudun yağlı alanlarda bulunur. Seboreik dermatit aynı zamanda dirençli, kaşıntılı kepek gibi saç derisi üzerinde görünebilir.
- Saçkıran. Saçkıran cildinizin üst tabakası üzerinde bir mantar enfeksiyonu neden olur. Enfeksiyon, genellikle kırmızı, pullu halka veya döküntülü dairelere neden olur.
- Pitiriazis. Bu ortak bir cilt hastalığıdır, genellikle göğüs, karın ve sırtta büyük bir nokta (yara belirtisi) olarak başlar. Pitriyazis rozeanın döküntüsü genellikle vücudun ortasına kadar uzanır ve şekli dalları sarkan bir çam ağacını andırır.
Sedef Hastalığının Tedavisi ve İlaçları Nelerdir?
Sedef Hastalığının Tedavisinin Amacı:
- Deri hücrelerinin üretiminin artmasına neden olan döngüyü engellemek, böylekikle inflamasyon ve plak oluşumunu azaltmak.
- Pulları ortadan kaldırmak ve cildi rahatlatmak.
Sedef hastalığı tedavileri üç ana gruba ayrılabilir: Topikal tedaviler, ışık tedavisi ve sistematik ilaçlar.
Topikal Tedavi
Tek başına kullanıldığında, cildinize uyguladığınız kremler ve merhemler hafif ve orta şiddetteki sedefi azaltmak için tedavi edebilir. Hastalığın daha ciddi olduğu zamanda ise, kremlerin ya da oral ilaçların ışık tedavisi ile birlikte olması muhtemeldir. Topikal tedavilerde aynı zamanda:
- Topikal kortikosteroidler. Bu güçlü anti-enflamatuvar ilaçlar, hafif ve orta şiddetteki sedefi azaltma tedavisinde en sık reçete edilen ilaçlardır. Bunlar iltihabı azaltan ve buna bağlı kaşıntı gideren bağışıklık sistemini baskılayarak hücre yenilenmesini yavaşlatır. Topikal kortikosteroidlerin hafiften çok kuvvetliye doğru olarak gücü değişir. Düşük tesirli kortikosteroid merhemler genellikle yüz veya deri kıvrımı gibi hassas alanlarda, ve hasarlı derinin yaygın olan yaralarının tedavisi için tavsiye edilir.
- D vitamini analogları. D vitamininin bu sentetik biçimleri deri hücrelerinin büyümesini yavaşlatır. Kalsipotriol (Dovonex), diğer topikal ilaçlar veya fototerapi ile kombinasyon halinde veya hafif ve orta derecede sedefi tedavi etmek için tek başına kullanılabilen D vitamini benzerini içeren solüsyon veya reçeteli bir kremdir. Bu tedavi cildi tahriş edebilir. Kalsitriol (Rocaltrol) pahalıdır ancak eşit derecede etkilidir ve kalsipotrienden muhtemelen daha az tahriş edici olabilir.
- Antralin. Bu ilacın, cilt hücrelerinde DNA aktivitesini normalleştirdiği varsayılmaktadır. Antralin (Dritho-Saç Derisi) pulları ortadan kaldırabilir, cildi prüzsün hale getirebilir. Ancak, antralin cildi tahriş edebilir ve deri, giysi, mutfak tezgahı ve yatak takımları da dahil olmak üzere dokunduğu hemen hemen her şeyi boyar. Antralin bazen ultraviyole ışığı ile kombinasyon halinde kullanılır.
- Topikal retinoidler. Bunlar yaygın olarak akne ve güneşten zarar görmüş cilt tedavisinde kullanılır, ancak tazaroten (Tazorac, Avage) sedef hastalığının tedavisi için özel olarak geliştirilmiştir. Diğer vitamin A türevleri gibi, cilt hücrelerinde DNA aktivitesi normalleştirir ve enflamasyon azaltabilir. En sık görülen yan etki, cildin tahriş olmasıdır.
- Kalsinörin inhibitörleri. Şu anda, kalsinörin inhibitörleri - takrolimus (Prograf) ve pimekrolimus (Elidel) - sadece atopik dermatitin tedavisi için onaylanmıştır, yapılan çalışmalar sedef hastalığı tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir. Kalsinörin inhibitörleri T hücrelerinin aktivasyonunu bozduğu düşünülmektedir. En sık görülen yan etki, cildin tahriş olmasıdır. Kalsinörin inhibitörleri uzun süreli veya sürekli kullanıma cilt kanseri ve lenfoma potansiyel riskinden dolayı tavsiye edilmez.
- Salisilik asit. Salisilik asit ölü deri hücrelerinin yıpranması için ve pullanmayı azaltması için kullanıma teşvik edilir. Bazen etkinliğini artırmak için, topikal kortikosteroidler veya kömür katranı gibi diğer ilaçlar ile kombine edilir.
- Kömür katranı. Petrol ürünleri imalatının kalın, siyah bir yan ürünü ve kömür olan kömür katranı, muhtemelen sedef için en eski tedavi yöntemidir. Pullanma, kaşıntı ve iltihabı azaltır. Tam olarak nasıl etkili olduğu bilinmemektedir. Kömür katranının birkaç bilinen yan etkisi vardır, ancak kıyafetleri ve yatakları kirletir ve ağır bir kokuya sahiptir. Kömür katranı reçetesiz şampuanlarda, kremlerde ve yağlarda mevcuttur.
- Nemlendiriciler. Kendi başlarına nemlendirici kremler sedefi iyleştirmezler, ancak kaşıntı ve pullanmayı azaltabilir ve diğer tedavilerin sonucunda olan kuruluk ile mücadelede yardımcı olabilir.
Işık terapisi (fototerapi)
Adından da anlaşılacağı gibi, bu sedef hastalığı tedavisi doğal veya yapay ultraviyole ışık kullanır. Fototerapinin en kolay ve en basit formu, cildinizin kontrollü bir şekilde gün ışığına maruz kalmasını içerir.
- Güneş ışığı. Ultraviyole (UV) ışığı, insan gözü için çok kısa bir aralıkta bir ışık dalga boyudur. Yapay ışıkta veya UV ışınlarının güneşte maruz kalındığında, ciltte aktive olan T hücreleri ölür. Bu sayede cilt, hücre yenilenmesini yavaşlatır ve pullanma ve iltihabı azaltır.
- UVB fototerapi. Yapay ışık kaynağından UVB ışığının kontrollü dozlar sedef hastalığı belirtileri hafif ve orta şiddette artırabilir. Ayrıca geniş bant UVB denilen UVB fototerapi, yalnız yaraları, yayılmış sedefi ve topikal tedaviye dayanan sedefi tedavi etmek için kullanılır. Kısa süreli yan etkileri kızarıklık, kaşıntı ve kuru cilt içerebilir.
- Dar bant UVB tedavisi. Sedef hastalığı tedavisinde yeni bir tip olan dar bant UVB tedavisi, geniş bant UVB tedavisinden daha etkili olabilir. Ancak dar bant UVB tedavisi daha şiddetli ve daha uzun ömürlü yanıklara neden olabilir.
- Goeckerman tedavisi. Bazı doktorlar Goeckerman tedavi olarak bilinen UVB tedavi ve kömür katranı tedavilerini birleştirir. İki tedaviyi bir arada uygulamak daha etkilidir çünkü kömür katranı cildi UVB ışınlarına daha açık hale getirir.
- Fotokemoterapi veya psoralen artı ultraviyole A (PUVA). Fotokemoterapi, UVA ışığına maruz kalmadan önce ışığa karşı bir hassaslık ilacı(psoralen) almayı içerir. UVA ışını, UVB ışınından daha fazla bir şekilde cildin daha derinine işler ve psoralen cildin UVA ışınına maruz kalmasını daha duyarlı hale getirir. Bu genellikle sedef hastalığının daha ciddi durumları için kullanılır.
- Eksimer lazer. Sedefin hafif ve orta şiddetti için kullanılan ışık tedavisinin bu formu, sadece ilgili cilde uygulanır. Belirli bir dalga boyundaki bir ışık UVB kontrollü bir ışın pullanma ve enflamasyonu kontrol etmek için sedefli plakaya yönlendirilir.
- Boya lazeri. Eksimer lazere benzer olarak, boya lazeri, sedef plaklarına katkıda bulunan minik kan damarlarını farklı bir ışık formuyla yok etmek kullanır. Yan etkisi, tedaviden sonra, 10 gün boyunca morarma içerebilir. Hafif bir yaralanma riski vardır.
- Kombinasyon ışık tedavisi. Retinoidler gibi diğer tedaviler ile UV ışığı birleştiren sık fototerapi etkinliğini artırır. Genellikle diğer fototerapi seçeneklerinden sonra kullanılanlar kombinasyon tedavileri etkisizdir.
Oral ya da Enjeksiyon ilaçları
Eğer şiddetli sedef hastalığınız varsa ya da diğer tedavi türlerine karşı dirençli iseniz, doktorunuz oral ya da enjeksiyon ilaçlar reçete edebilir.
- Retinoitler. Eğer diğer tedavilere yanıt vermeyen şiddetli bir sedef hastalığınız varsa, A vitamini ile ilgili olan bu tür ilaçlar cilt hücrelerinin üretimini azaltabilir. Ancak, tedavi kesildiğinde belirti ve semptomları genellikle geri döner. Yan etkileri cilt kuruluğu ve mukoza, kaşıntı ve saç kaybı olabilir. Asitretinin (Soriatane) gibi retinoidler ciddi doğum kusurlarına neden olabildiğinden dolayı, kadınların ilacı aldıktan sonra en az üç yıl boyunca gebeliği önlemeleri gerekir.
- Metotreksat. Ağızdan alındığında, metotreksat deri hücrelerinin üretimini azaltarak ve iltihabı bastırmak için sedefe yardımcı olur. Ayrıca bazı kişilerde eklem iltihabı ilerlemesini yavaşlatabilir. Uzun süre kullanıldığında, karaciğer hasarı dahil olmak üzere kırmızı ve beyaz kan hücreleri ve trombosit üretiminin azalması gibi birçok ciddi yan etkiye neden olabilir.
- Siklosporin. Siklosporin bağışıklık sistemini bastırır ve etkinliği metotreksat benzer. Diğer bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar gibi, siklosporin enfeksiyon ve kanser dahil olmak üzere diğer sağlık sorunları riskini artırır. Siklosporin ayrıca sizi böbrek sorunlarına ve yüksek kan basıncına karşı daha hassas hale getirir.
- Hidroksiüre. Bu ilaç siklosporin ve metotreksat gibi kadar etkili değildir, ancak güçlü ilaçların aksine fototerapi ile kombine edilebilir. Olası yan etkileri kırmızı kan hücrelerinde(anemi), beyaz kan hücrelerinde ve trombositlerde azalmadır. Hamile ya da hamile kalmayı planlayan kadınlar tarafından kullanılmamalıdır.
- İmmünomodülatör ilaçlar (biyolojik). Çeşitli imünomodülatör ilaçlar şiddetli sedef tedavisi için onaylanmıştır. Alefasept (Amevive), etanersep (Enbrel), infliksimab (Remisad) ve ustekinumab (Stelara) bunların içinde yer alır. Biyologlar, bazı bağışıklık sistemi hücrelerini ve belirli inflamatuvar yolları arasındaki etkileşimi bloke ederek çalışmaktadırlar.
- Thioguanine. Metotreksat ve siklosporin kadar etkili olan bu ilacın daha az yan etkileri vardır. Ancak, bu ilacın anemiye neden olması daha olasıdır, ve doğum kusurlarına neden olabilir bu nedenle hamile veya hamile kalmayı planlayan kadınların bu ilacı kullanmamaları gerekir.
Yaşam Tarzı ve Ev İlaçları Nelerdir?
- Günlük banya yapma. Günlük banyo pulları temizlemeye ve iltihaplı cildi yatıştırmaya yardımcı olur. Banyo yağı, koloidal yulaf unu, İngiliz tuzları ya da ölü deniz tuzları suya ekleyin ve 15 dakika boyunca bekletin. Semptomları kötüleştirebilecek olan sıcak su ve sert sabunlardan kaçının; ılık su kullanın ve yağ ve zeytinyağı eklenmiş hafif sabunlar tercih edin.
- Nemlendirici kullanın. Cildinizin hala nemli iken banyodan sonra cildinizi kurulayın, sonra hemen bir yoğun, merhem bazlı nemlendirici uygulayın. Çok kuru ciltler için, sıvı yağlar tercih edilebilir. Soğuk, kuru havalarda, nemlendiriciyi günde birkaç kez uygulamak gerekebilir.
- Gece etkilenen alanları kapatın. Kızarıklık ve pullanmaya yardımcı olmak için, cildinize merhem bazlı nemlendirici uygulayın ve streç filmle gece için kaplayın. Sabah, kaplamayı çıkarın ve banyoda veya duşta pullanmaları temizleyin.
- Küçük miktarda güneş ışığını cildinize maruz bırakın. Kontrollü miktardaki güneş ışığı önemli bir şekilde lezyonları arttırır, ancak çok fazla güneş ışığı salgınları tetikleyebilir ve kanser riskini arttırır. Güneşlendiğiniz zaman, falza güneş ışığına maruz kalmamamak için güneşte kaldığınız süreyi belirleyin. Hafif bir şekilde güneş kremi uygulayın ve her iki saatte bir yeniden uygulayın.
- Ilaçlı krem veya merhem sürün. Reçetesiz bir krem kullanın veya kaşıntıyı ve pullanmayı azaltmak için hidrokortizon ya da salisilik asit içeren merhem sürün. Eğer saç derisinde sedef hastalığı varsa, kömür katranı içeren ilaçlı şampuan deneyin.
- Mümkün olduğunca, sedefi tetikleyen unsurlardan kaçının. Sedefinizi hangi tetikleyicilerin kötüleştirdiğini bulun ve onlardan kaçınmak için adım atın. Enfeksiyonlar, cildinizi yaralamak, stres, sigara ve yoğun güneşe maruz kalmadan dolayı oluşan yaralar, tümü sedefi kötüleştirebilir.
- Alkol tüketmekten kaçınınız. Alkol tüketimi bazı sedef tedavilerin etkinliğini azaltabilir.
- Sağlıklı beslenin. Sedefi azaltan veya ağırlaştıran belirli gıdalar olmamasına rağmen, özellikle kronik bir hastalığınız varsa sağlıklı diyet yiyecekler yemek önemlidir. Sağlıklı bir diyet çeşitli meyveler ve sebzeleri içerir. Eğer et yiyorsanız, yağsız olan ete ve balık etine önem verin.
Sedef Hastalığı için Alternatif İlaçlar Nedir?
Birçok alternatif tedaviler, özel diyetler, kremler, diyet takviyeleri ve otlar da dahil olmak üzere sedef hastalığı belirtileri hafifletmek için kullanılabilir. Bazı alternatif tedaviler genellikle güvenli kabul edilir, ve bu tür kaşıntı ve pullanma gibi belirti ve bulguların azaltılması bazı insanlar için yararlı olabilir.
- Aloevera.Aloe vera bitkisinin yapraklarından alınan, aloe özü krem kızarıklık, pullanma, kaşıntı ve inflamasyonu azaltabilir. Cildinize olan herhangi bir gelişmeyi görmek için kremi bir ay veya daha fazla süre boyunca günde birkaç kez kullanmanız gerekebilir.
- Balık yağı. Omega- 3 yağ asidi sedef ile ilişkili olan iltihaplanmayı azaltabilir. Günlük 3 gram balık yağı içmek veya daha az miktada içmek genel olarak güvenli kabul edilir ve bu yararlı olarak kabul edilir.