Panik Atak Nedir? Panik atak gerçek bir tehlike ya da belirli bir neden yokken şiddetli fiziksel reaksiyonları tetikleyen aniden oluşan yoğun korku nöbetidir. Panik ataklar çok korkutucu olabilir. Panik ataklar oluştuğu zaman, kontrolünüzü kaybettiğinizi, kalp krizi geçirdiğinizi ya da öleceğinizi düşünebilirsiniz.
Bir çok insan hayatları boyunca 1 ya da 2 kez panik atak geçirir ve bir daha geçirmezler. Fakat nükseden, beklenmedik panik ataklarınız varsa ve oluşan ataklar uzun sürüyorsa, panik rahatsızlığınız olabilir.
Panik ataklar önceleri stres ve sinir hali olarak görülüp dikkate alınmasa da, şimdi bir sağlık sorunu olarak görülmektedir.
Panik Atağın Belirtileri
Panik ataklar genelde bir uyarı olmadan aniden oluşur. Panik atak her an gerçekleşebilir- araba sürerken, alışveriş yaparken ya da bir toplantının ortasında. Panik atakların birçok çeşidi vardır, fakat belirtiler genellikle 10 dakika içerisinde doruğa ulaşır. Panik atak azalmaya başladığı zaman kendinizi bitkin ve yorgun hissedebilirsiniz.
Panik ataklar tipik olarak bu belirtilerden birkaçını ya da birçoğunu kapsayabilir:
- Yaklaşan ölüm hissi veya tehlike
- Kontrolünü kaybetme korkusu ve ya ölüm korkusu
- Hızlı kalp atışı
- Terleme
- Titreme
- Hızlı soluk alıp verme
- Aşırı korku hissi
- Ani sıcak basması
- Bulantı
- Mide krampı
- Göğüs ağrısı
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Solukluk
- Nefes darlığı
Panik ataklar ile ilgili en kötü şey ise başka bir panik atak geçirme korkusudur. Panik atak geçirme korkusu ile panik atakların oluşacağı durumlardan kaçınabilirsiniz. Hiçbir yerde güvenli hissetmediğiniz için evden çıkma korkusu(agorafobi) yaşayabilirsiniz.
Ne zaman doktora görünmeli?
Eğer panik atak belirtileriniz varsa, en kısa zamanda medikal yardıma başvurun. Panik ataklar ile tek başınıza başa çıkmanız zordur ve tedavi olmazsanız daha da kötüleşebilir. Panik atak belirtileri diğer sağlık problemleriyle benzeştiğinden, doktorunuza başvurarak belirtilerin neden oluştuğunu değerlendirmeniz önemlidir.
Panik Atağın Nedenleri
Panik atakların sebepleri bilinmemektedir, fakat bu faktörler rol oynayabilir:
- Genetik
- Yüksek stres
- Strese yatkın yapı
- Beynin bazı bölümlerindeki fonksiyon değişiklikleri
Yapılan bazı araştırmalar oluşan bir tehlike durumunda bedenin verdiği doğal tepkinin panik ataklara sebep olduğunu öne sürmektedir. Örneğin, bir boz ayının sizi kovalaması durumunda bedeninizin aniden tepki vermesi gibi. Bedeniniz kendini hayati tehlike karşı hazırladığı için kalp atış hızı ve soluk alıp verme hızı artar. Bu gibi reaksiyonlar panik atakla sonuçlanır. Fakat açık bir tehlike yokken panik atağın neden oluştuğu bilinmemektedir.
Risk Faktörleri
Panik rahatsızlık belirtileri yirmili yaşların sonunda ya da erişkinlik döneminin başlarında görülür ve erkeklerden çok kadınları etkiler.
Panik atak veya panik rahatsızlık riskini arttıracak faktörler:
- Ailedeki panik atak veya panik rahatsızlık geçmişi
- Yüksek stres
- Sevdiğiniz birinin ciddi bir hastalığı ya da ölümü
- Hayatınızdaki büyük değişiklikler, örneğin bebek sahibi olmak
- Çocukluk döneminde fiziksel veya cinsel istismara maruz kalmak
- Travmatik bir olaya maruz kalmak, örneğin kaza veya cinsel saldırı
Panik Atağın Komplikasyonları
Tedavisiz bırakılan panik atak ve panik rahatsızlıklar hayatınızın birçok bölümünü etkileyecek komplikasyonlara yol açar. Bir daha panik atak geçirme korkusu hayat kalitenizi oldukça düşürür.
Panik atakların sebep olacağı komplikasyonlar:
- Yeni fobilerin gelişmesi, örneğin araba sürme ya da evden çıkma korkusu
- Sosyalleşmekten kaçınmak
- İşte veya okulda problemler yaşamak
- Depresyon
- İntihar etme düşüncesi
- Alkol veya madde bağımlılığı
- Ekonomik problemler
Panik Atak Testleri ve Panik Atak Teşhisi
Belirtileriniz doğrultusunda bir teşhis konulabilmesi için, farklı muayenelerden ve testlerden geçmeniz gerekir. Doktorunuz panik atak, panik bozukluk ya da panik belirtileriyle aynı olan başka bir rahatsızlığınızın olup olmadığına karar vermelidir.
Yapılabilecek testler:
- Fiziksel muayene yapılır.
- Tiroit testi için kan testi ve kalp testi için EKG testi istenebilir.
Doktorunuz ile belirtiler, stresli durumlar, korkularınız, kaygılarınız, ilişki problemleriniz ve hayatınızı etkileyen diğer etkenler hakkında değerlendirme yapabilirsiniz.
Ayrıca psikolojik değerlendirme için bazı soru cevap testleri doldurmanız istenebilir. Ayrıca alkol veya madde bağımlılığınızın olup olmadığı sorulabilir.
Panik rahatsızlık için teşhis kriterleri
Panik atak olan her insan panik rahatsızlık sahibi olmaz. Panik rahatsızlık teşhisi konulabilmesi için, bu kriterleri sağlamanız beklenebilir:
- Sık ve beklenmedik panik ataklar yaşamak.
- Geçirilen bir ataktan sonra bir daha atak geçirme korkusuyla bir ya da birkaç ay boyunca endişe yaşamak, atak sırasında kontrol kaybı, kalp krizi ya da davranış tarzı değişikliği korkusu yaşamak, atağa sebebiyet verecek durumlardan kaçınmak.
- Panik atakların madde bağımlılığından, başka bir sağlık durumundan ya da başka bir mental rahatsızlıktan, fobiden oluşmaması.
- Bazı insanlar için panik rahatsızlık agorafobi-panik atak olması durumunda yardım alamayacağınızdan sizi geren ortamlardan ve durumlardan kaçınmak- içerebilir.
- Panik ataklarınız varsa fakat panik rahatsızlık teşhisi konulmamışsa, tedaviden yarar sağlayabilirsiniz. Eğer panik ataklarınız tedavi edilemezse, kötüleşebilir ve panik rahatsızlık veya fobiyle sonuçlanabilir.
Panik Atak Tedavisi ve İlaçlar
Tedavinin amacı bütün panik atak belirtilerini yok etmektir. Etkili bir tedaviyle, birçok insan günlük yaşamlarına devam edebilmektedir.
Panik atak için asıl tedavi seçenekleri psikoterapi ve ilaç tedavisidir. Her iki yöntem de etkilidir. Doktorunuz, geçmişinize, panik ataklarınızın çeşitliliğine dayanarak bu yöntemlerden birini ya da her ikisini birden tavsiye edecektir.
- Psikoterapi, panik ataklar ve panik rahatsızlık için birinci derecede etkili tedavi yöntemi olarak değerlendirilir. Psikoterapi panik atakları ve panik rahatsızlıkları anlamanıza ve onlarla nasıl mücadele etmeniz gerektiğini anlamanıza yardımcı olur.
- Bilişsel Davranışçı Terapi kendi tecrübelerinizden panik belirtilerinin tehlike içermeyeceğini anlamanıza yardımcı olur. Terapi seanslarında, terapist güvenli bir ortamda aşamalı olarak panik atak belirtilerini yaratabilir. Panikten dolayı oluşan fiziksel hislerin tehlike içermediği görülünce, ataklar çözülmeye başlar. Başarılı tedavi panik atak yaşama korkusu yüzünden kaçındığınız durumlardan da kurtulmanızı sağlar.
Terapistiniz, psikoterapiye başladıktan sonra haftalık buluşmalar önerebilir. Birkaç hafta içerisinde, panik atak belirtilerine gelişme görebilirsiniz ve birkaç ay içerisinde belirtiler önemli derecede düşer ya da kaybolur.
- İlaç tedavisi panik ataktan kaynaklanan belirtileri düşürmeye yardımcı olur. Belirtileri kontrol altında tutmak için çeşitli ilaç tedavileri
- Selektif Seratonin Gerialım İnhibitörleri (SSRI) : Çoğu doktor depresyon tedavisine bu antidepresan grubu ile başlamaktadır.Çünkü bu türdeki ilaçlar daha güvenlidir ve diğer antidepresan türlerine göre daha az rahatsız edici yan etkilere sahiptirler. SSRI'lar, Flooksetin (Prozac), Paroksetin (Paxil), Sertralin(Zoloft), Sitalopram (Celexa) and Essitaloprama (Lexapro).
- Seçici Noradrenalin Gerialım İnhibitörü (SNRI) : SNRI'lar diğer bir antidepresan grubudur. Panik Atak tedavisinde onaylanan ilaç Venlafaksintir (Effexor XR).
- Benzodiazepinler Bu hafif yatıştırıcılar merkez sinir sistemi depresanları adı verilen bir gruba aittir. Benzodiazepinler özellikle uzun süre kullanıldığında ya da yüksek dozda kullanıldığında alışkanlık yapabilir. Panik rahatsızlığı tedavisi alprazolam(Niravam, Xanax), clonazepam(Klonopin) ve lorazepam(Ativnan)içerir. Eğer acile panik atak belirtilerinden dolayı yardım almak için geldiyseniz, atağı durdurmak amacıyla benzodiazepin verilebilir.
Eğer bir ilaç iyi yanıt vermezse, doktorunuz etkiyi arttırmak amacıyla başka bir ilaca geçebilir ya da birkaç ilacı birlikte tavsiye edebilir. İlaç tedavisinde belirtilerde gelişim kaydetmek birkaç hafta alabilir. İlaçlar yan etkiye sebep olabilir ve bazı ilaçlar hamilelik gibi bazı durumlarda tavsiye edilmeyebilir. Oluşabilecek yan etkiler ve riskler ile alakalı olarak doktorunuza danışın.
Yaşam tarzı
Panik ataklar ve panik rahatsızlıklarda profesyonel yardıma ihtiyaç duyulsa da, belirtiler ile kendiniz mücadele edebilirsiniz. Bazı yaşam tarzı ve kendine bakım önerileri:
- Tedavi planınıza bağlı kalın Korkularınızla yüzleşmek zor olabilir fakat tedavi evde tutsak gibi hissetmemenizi sağlar.
- Destek grubuna katılın Panik atak gruplarına katılmak aynı problemleri yaşayan insanlarla iletişime geçmenizi sağlar.
- Kafeinden, alkolden ve yasadışı haplardan kaçının Bunların hepsi panik atakları tetikleyebilir ve kötüleştirebilir.
- Stres yönetimi ve rahatlama yöntemlerini pratik yapın Örneğin, yoga, derin nefes alıp verme, kas gevşetme egzersizleri yardımcı olabilir.
- Fiziksel olarak aktif olun Aerobik aktiviteler ruhsal durumunuzda rahatlatıcı etki oluşturabilir.
- İyi uyuyun Yeterli derecede uyuyarak gün içerisinde uykulu olmayın.
Korunma
Panik ataklardan veya panik rahatsızlıklardan kurtulmanın kesin bir yolu yoktur. Fakat şu tavsiyeler yararlı olabilir:
- Tedavi olun Daha kötüleşmeden veya daha sıklaşmadan mümkün olan en kısa sürede tedavi olun
- Tedavi yöntemine bağlı kalın Belirtilerin kötüye gitmesini engellemek için tedavi yönteminiuygulayın.
- Düzenli fiziksel aktiviteler yapın Fiziksel aktiviteler yapmak stresten uzak tutmada rol oynayabilir.
